29
Oude kaarten, onder meer die van Hattinga uit 1751, verder
"De heerlijkheid van Cloetinge, met verklaringe en
aanwijsinge"behorende bij een schrijven van schout en
schepenen aan de staten van Zeeland, uit 1769 kadaster-
kaart uit 1832, en ook vele kaarten van provinciale, ge
meente, polder, rijk en waterschapsarchieven en prive-uit-
gaven leveren veel gegevens op omtrent de oude dijken,
vliedbergen, de aarden-, zand- en de vroegste verharde en
stenen wegen, heerlijkheden, tienden, vronen, hoeknamen,
dorpen, gehuchten, kerken, kapellen en verdere bebouwing in
dit gebied. Vooral de nieuwe Geologische kaart van Neder
land, onder meer de Revelanden, geeft een duidelijk beeld
van de vroegste tot de latere grote en kleinere inbraken,
met de daaruit ontstane grillige krekenloop en hun talrijke
afsplitsingen, die het uiteindelijke Bevelandse landschap
vo rmden
Deze uitschuringen, opslibbingenvorming van kreekruggen
met de hiermee verband houdende vroegste bewoning en het
ontstaan van de grillige zanderige kreekwegenpatronen met
hun bedijkingen zijn na vele eeuwen, zij het met steeds
meer moeite, nog vrij goed te reconstrueren.
De weg Kloetinge-"s-Gravenpolder.
De vroegste "Tol" aan het begin van de kronkelende oude weg
Kloetinge-"s-Gravenpolder is waarschijnlijk een op lande
lijk, oud-provinciaal, ofwel lokaal "oktrooi" berustende
heffing geweest. Ondanks vele in de vorige eeuw afgeschafte
tolheffingen (in Zeeland waren er in 1916 nog 31 weg- en
water tollen)zien we thans Kloetinge binnenkomend een mo
derne vorm van tolheffing aangekondigd. Niet voor passeren
den of koopwaar, maar voor plaatsing (parking) van de voer
tuigen in de stad Goes.
Via de oude "Tol" slingerde de weg naar s-Gravenpolder
zich in 1751 nog, met een in westelijke richting, bijna
half cirkelvormige bocht om een bidkapel, "Sint Maarten in
de Groe". Op een kaart van 1640 van het Land van Waas,
Hulst en een gedeelte van Zuid-Beveland wordt de kapel dui
delijk zichtbaar aangegeven. Deze al dan niet natuurlijke
bocht strekte zich uit tussen de nog bestaande oude boer
derij van 1753 Altijd Sorg, de latere Albertinahoevevan
de familie Van der Have, tot de vroegere Langeweg, nu de