WAAROM ZIJ DEN REVOLVER AFTROK
Neeltje Lokerse, een ten onrechte vergeten activiste van
het eers te uur.
door Josine Spits.
"Vroeger eene eenvoudige Zeeuwsche dienstbode, thans eene
■ontwikkelde en ijverige propagandiste voor eenverbeterde
wetgeving ten opzichte van de onbeschermde vrouw, reist
NeeltjeLokerse in hare schilderachtige kleederdracht het
land door om te pleiten voor bescherming der ongehuwde
vrouw, en haar kind. Zij legt thans de laatste hand aan een
boek, over hare persoonlijke ervaringen en onderzoekingen."
Zo beschreef het geïllustreerde weekblad De Prins in 1906
de activiteiten van Neeltje Lokerse (1868-1954),
"feministe" en schrijfster, die aan het begin van deze eeuw
een bekende verschijning was in heel Nederland maar daarna
in de vergetelheid raakte.
Deze felle strijdster tegen de onzedelijkheid èn christe
lijke schijnheiligheid stamde uit een orthodox-protestants
arbeidersmilieu. Een broertje en een zusje overleden toen
zij vier was, haar vader stierf toen ze acht was. Haar
moeder Neeltje Louisse hertrouwde in 1878 met Jacobus
Mallekoote. In haar jeugd ontwikkelde haar geboortedorp
Yerseke zich explosief door de opkomst van de oesterteelt,
hetgeen gepaard ging met toenemende onzedelijkheid. De
bevolking van dit dorp vervijfvoudigde zich in de periode
1860-1896 zonder dat de huisvesting werd uitgebreid.
Behalve een toename van het aantal ongewenste zwangerschap
pen was er in deze periode eveneens sprake van een toename
van de prostitutie en van het drankmisbruik. Deze ontwikke
lingen bezorgden Yerseke in de negentiende eeuw de bijnaam
van het "Sodom en Gomorrha" van Nederland. Tegelijkertijd
verdiepte zich het godsdienstig leven, zowel in het dorp
als in het gezin Lokerse. Neeltje is door dit alles zeker
beïnvloed
47
