De verwarming voor kookgelegenheid zowel' voor eten als
wassen was primitief. De meestal kleine keuken diende voor
woonvertrek en kookgelegenheid. Een eenvoudig ruw of
geëmailleerd keukenfornuis "GODIN" en een een- en drie-
vlams petroleumstel waren de attributen. Natuurlijk, er was
een ontwikkeling gaande. Electrische wasmachines waren
reeds verkrijgbaar. Maar voor het platteland speelde dit
nog geen rol. Trouwens, in een stad als Goes deed naar ik
meen, eerst in 1929 de electricite 11 haar intrede. Dit niet
alleen, de financien, liever geschreven de armoede, was
oorzaak dat men dergelijke apparaten niet kon aanschaffen.
Een wasketel kostte ongeveer f. 4,50, een handwasmachine
f. 34,50, en een electrische f. 120,-. Alleen de beter
gesitueerden konden zoiets aanschaffen.
Hoewel elk artikel uit die tijd zijn verhaal heeft, wil Ik
mij nu verder beperken tot het petroleumstel. En wel met
name het fabrikaat "HALLER" of "GEORG HALLER". Aan de ene
kant wil ik u informeren, aan de andere kant wil ik
trachten via de Heemkundige Kring te vernemen of er
misschien lezeressen of lezers zijn, die ergens in huis of
op zolder een dergelijk toestel nog ln hun bezit hebben.
Wij, firma Jacob Boer te Goes, hadden naast het
hoofdartikel Gereedschappen en hang- en sluitwerk als
nevenartikel in de jaren dertig een assortiment
huishoudelijke artikelen voor de particuliere sector,
waartoe onder meer het petroleumstel ressorteerde. Werden
de hoofdartikelen rechtstreeks af fabriek betrokken, of
soms via handelsagenten, het petroleumstel was voor ons een
te klein artikel om regelrecht af fabriek te kunnen
afnemen. Wij waren daardoor aangewezen op de landelijke
grossiers als R.S. Stokvis te Rotterdam. A. Helders Zoon
te Rotterdam, Van de Wall Co. te Arnhem en Gebroeders Van
der Heide te Delft om er maar enkele te noemen.
Het petroleumstel onderging vanaf de dertiger jaren vrijwel
geen wijzigingen of verbeteringen, behalve dat nieuwe
kleuren als blauw, reseda, rood en zwart werden aangemaakt.
Maar wat wel veranderde was de politiek in de wereld. Het
Nazi-tijdperk diende zich aan en ook voor de handel had een
en ander grote gevolgen. Speciaal Nederlandse en
buitenlandse Joodse handelsagenten raakten al meer en meer
18
