ELLEWOUTSDIJK IN HET VERLEDEN,
door A.P. Buijs
De heer J. de Ruiter, chef van de afdeling Kabinet en Voorlichting van de gemeente Borsele
schreef in 1988 het boekje "De geschiedenis van Ellewoutsdijk". Het volgende artikel is een
met toestemming van de auteur gemaakt uittreksel uit dat boekje.
De oorspong van Ellewoutsdijk
In een oorkonde van 5 februari 1216 bevestigde de Paus het kapittel van Sint Pieter te
Utrecht in het bezit van het patronaatsrecht van dertien kerken in Zeeland, waaronder die
van "Elewoldesdike. Het dorp is waarschijnlijk ontstaan in de periode waarin met de
offensieve bedijking in Zeeland werd begonnen, dat is na de stormvloed van 1134. Het
achtervoegsel "dikekan daarop duiden. De allereerste bewoning was misschien nog van
vroeger datum. We moeten ons voorstellen dat het dorp bestond uit huisjes rond een
eenvoudige kapel, gebouwd op een hoogte. In de loop der tijd is een aantal polders voor de
kust van de Honte bedijkt. Maar ook ging er bij herhaalde dijkvallen veel grond verloren.
Over de naam Ellewoutsdijk bestaan verschillende meningen. Waarschijnlijk is die afgeleid
van de persoonsnaam Elewout of Eliwout, die toebehoorde aan de man die de dijk of dam
liet opwerpen, waaraan het dorp is ontstaan. In de zestiende en zeventiende eeuw sprak men
van "Elfsdijkzelfs wel van "EIJvoudsdijk.De cijfers 11 x 11 in het gemeentewapen
kunnen hierop misschien een toespeling zijn. Zeker is dit echter niet.
Het kasteel
Er was al sprake van een kasteel bij Ellewoutsdijk in 1317. Toen kreeg burggraaf Gerard
van Voorne de opdracht het huis van Hendrik van Everinge af te breken, omdat deze in
ongenade was gevallen bij graaf Willem III. In 1320 werd hij weer in genade aangenomen
en hij bouwde op de fundamenten van zijn verwoeste huis weer een nieuwe burcht. We
moeten dit bouwwerk plaatsen onder de heuvel in de tuin bij de villa van de families van
Such telen en Pesch, nazaten van de familie Van Hattum.
Na het uitsterven van het geslacht Everinge kwamen de heerlijke rechten achtereenvolgens
aan verschillende edelen. Zo kwamen zij in 1544 in handen van het Italiaanse koopmansge
slacht De Lutiano. Deze lieden besteedden veel geld aan het bedijken van polders, hetgeen
tot hun faillissement leidde. In 1617 kocht Gillis van Watervliet het kasteel. Het gebouw had
inmiddels alle uiterlijke kenmerken van een kasteel verloren. Het werd in de negentiende
eeuw geheel gesloopt.
Enkele ambachtsheren
Gillis van Watervliet had ook de titel "ambachtsheer van Ellewoutsdijk" gekocht. Eind
zeventiende eeuw kwam deze titel aan het geslacht Perponcher Sedlnitsky. Zo was Isaac de
Perponcher heer van Ellewoutsdijk, Everinge, Coudorpe, Driewegen enz. en van 1680 tot
1702 was hij burgemeester van Goes, op den duur kregen de erfgenamen steeds minder
belangen in hun Zeeuwse bezittingen. Omstreeks 1800 werden de ambachtsheerlijke rechten
dan ook verkocht aan de plaatselijke notaris J.T. Prumers. Diens dochter Frederika trouwde
