Sologne in Frankrijk zijn in 1788 achtduizend mensen omgekomen. In 1722 moest
tsaar Peter de Grote een veldtocht tegen de Turken staken, omdat zijn hele cavalerie
in Astrakan aan moederkorenvergiftiging leed. Voor de vergiftigingsverschijnselen
bestonden veel volksnamen, zoals Heilig Vuur, Antonius Vuur en kriebelziekte
(vanwege een tintelend gevoel in handen en voeten). De ziekte kwam in de steden
weinig voor, omdat daar andere granen dan rogge gebruikt werden voor het bakken
van brood.
De Antonietenorde.
De geschiedenis van het heilig vuur is nauw verbonden met die van de Antonietenor
de. In 1039 was een grote moederkorenvergiftiging aanleiding tot het stichten van een
kloosterorde, die zich bezig moest houden met de verzorging van de slachtoffers van
die vergiftiging. De orde van Sint Antonius verspreidde zich over geheel Europa en
tot de Reformatie waren er 369 kloosters. In 1209 werd in Maastricht een Antonie-
tenklooster gesticht en in 1446 in Haarlem.
Het eten van roggebrood met moederkoren had onder andere tot gevolg het optreden
van grangeen (koudvuur), waardoor soms gehele ledematen afvielen. Ook is bekend,
dat de zwam een hallucinogene werking heeft. Men heeft heksenwaan en heksenver
volging wel in verband gebracht met het periodiek optreden van moederkorenvergif
tigingen.
Moederkoren als medicijn.
Bekend is dat de Chinezen sinds oeroude tijden moederkoren voor medische doelein
den hebben gebruikt. Ook bij Aristoteles, Hippocrates en anderen was de ziekte reeds
bekend. Lonicerus gebruikte het moederkoren voor het eerst als bloedstelpend middel
tegen nabloedingen in het kraambed (1528). In 1683 werd het voor het eerst door
Camerarius toegepast om geboorteweeën op te wekken. Het werd door bakers in
Württemberg en barbiers in Nederland ook als zodanig gebruikt. Het moederkoren
werd voor dat doel in koffiemolens gemalen (circa 1777). Ook zijn er in verschillen
de landen verboden op het gebruik geweest. De primitieve werkwijze zal ook wel
negatieve resultaten hebben gehad.
De werkzame stof in moederkoren wordt ergometrine genoemd naar de vorm van de
sclerotia, die doen denken aan een hanespoor. De Franse naam hiervoor is "ergot.
Het duurde tot 1935 voordat het derivaat ergometrine werd ontdekt. In 1950 waren
twintig chemische bestanddelen uit moederkoren bestudeerd en gebruikt tegen hoge
bloeddruk, migraine, spataderen enzovoorts. Een nieuw ergot-alkaloïde werd ontdekt
in 1938 door dr. A. Hofman in het laboratorium van Sandoz in Basel. Het kreeg de
naam Lyserg-Saure-Diethylamide. In 1943 deed Hofman een dieper onderzoek; toen
hij daarna per fiets naar huis reed, veranderde zijn gezichtsperceptie. Kleurrijke
voorstellingen en vervormingen verwarden hem, het leek of hij buiten zijn lichaam
was getreden. De volgende dag, terug in zijn laboratorium, realiseerde hij zich dat hij
