uren later terug was. Wat was er gebeurd? Terwijl hij naar de markt was, had zijn vrouw een klant
gekregen, die een gegalvaniseerde emmer nodig had. Het kon niet wachten. Zijn vrouw had
beloofd, dat de klant diezelfde dag de emmer zou krijgen. Of het service was dan wel de winst van
9 cent, hij maakte de reis van 20 km. v.v. zonder te mopperen.
Schaatsen.
Het moet de strenge winter van 1929/30 geweest zijn. Mijn vader had in de winkel de gashandle op
halve kracht gezet. Er viel dan nog een flauw licht op de voorwerpen die op de grond stonden of
lagen, zodat een eventuele klant niet zou struikelen. Buiten vroor het hard. Het ijs van de vesten
was goedgekeurd, zodat men naar hartelust kon schaatsen. Wij zaten in de huiskamer, toen
plotseling de winkelbel klingelde. "Die klam is laat", zei m'n vader. Voor de toonbank, vergezeld
van twee kleuters, stond een man. Ze hadden alle drie houten klompen aan. De man vroeg, wat de
prijs van een paar houten kinderschaatsen was. De prijs compleet met inspan van 2,25 was voor
hem te veel. Hij vertelde, dat hij slechts 1,75 bezat en één stel wilde kopen, dan konden ze om de
beurt een poosje schaatsen. "Dat gaat niet", antwoordde m'n vader. "Het is geen brood maar luxe.
Bovendien andere mensen hebben 2,25 betaald en het is onbillijk ze aan U voor 1,75 te geven.
De man zei: "ik heb beslist niet meer bij me. Als ik het had, ik zou beslist niet afdingen, daarom ben
ik zo laat gekomen, dan staat er niemand bij."Nogmaals was het brood dan zou ik niet weigeren,
maar dit is luxe", begon opnieuw m'n vader. De man begreep dat verder vragen zinloos was en zei
tegen de kinderen die het amper begrepen: "Je vader is arm, hij kan de schaatsjes niet kopen.Drie
paar klompjes klotsten de winkel uit. Mijn moeder die bij het gesprek aanwezig was en alles had
aangehoord zei: "Je had dit voor die ene keer toch wel kunnen doen? Heb je die kinderoogjes
gezien Misschien heeft die man ook wel voor zijn dagelijks brood gebeden. Ik vind het jammer, dat
deze dag zo moet eindigen.Plotseling veranderde hij en riep: "Je maakt m 'n dag stuk, vrouw doe je
mantel aan, we gaan ze achterna.Met z'n drieën togen we naar de veste. Misschien stonden ze
wel ergens naar het schaatsen te kijken. Helaas we hebben ze niet meer gezien. Een daad die een
mens doet, waarvan men achteraf spijt heeft, is meestal niet te herstellen. In de huiskamer begon
vader opnieuw zich te rechtvaardigen. Mijn moeder deed het zwijgen ertoe.' Neen, er was geen
oplossing. Hij had ze weg kunnen schenken.
Ik heb getracht een overzicht te geven van de vooroorlogse jaren, periode 1925-1940. Het is
onmogelijk de tijd zo weer te geven, uit te drukken wat de mens van die tijd elk voor zich beleefde
aan leed, aan plezier, aan armoede, aan verwachting en wat men maar wil invullen. Wel is het een
periode in de geschiedenis van de mensheid geweest die niet gemakkelijk doorgebracht is en
inzonderheid door de kleine zelfstandige. Want hij moest leven van wat de handel hem gaf.
13
