schoollokalen buiten de schooluren beschikbaar kunnen worden gesteld. De raad besluit
tot twee lagere scholen, één in Wissenkerke en één in Kamperland. Dat wil niet zeggen
dat deze scholen niet bestonden - in 1853 werd een nieuw schoolgebouw in Kamperland
aanbesteed - maar het geheel werd op nieuwe leest geschoeid, bemand en van een
Reglement voorzien. Pas in 1871 wordt een school in Geersdijk gesticht. In Wissenkerke
en Kamperland worden in 1861 en '68 ook Christelijke scholen opgericht. Daardoor daalt
het aantal leerlingen op de openbare school van dit laatste dorp van 165 in november
1868 naar 85 in november '69. Om die reden schuiven Burgemeester en Wethouders de
vervanging van de hulponderwijzer op de lange baan. De Christelijke school voelt zich
verongelijkt; de ouders betalen via de belasting mee aan de openbare school en moeten
ook nog - een deel van? - de kosten van hun eigen school betalen. Daarom dringt de
voorzitter van het bestuur van deze school, het raadslid C. de Smit bij voortduring aan op
het weer invoeren van schoolgeld op de openbare scholen, dat alleen in 1859 en '60 is
geheven, daarna afgeschaft. De totale afwezigheid van kosten voor de ouders van de
openbare scholen resulteert in oneerlijke concurrentie Hij vindt bovendien, dat de
opbrengst van die weer in te voeren schoolgelden ten goede moet komen aan de
Christelijke school, die op die manier hun ongewilde bijdrage aan de openbare scholen
weer terug zou krijgen! Als dat niet kan wil hij subsidie van de gemeente voor de
Christelijke school, waartoe de onderwijswet de mogelijkheid biedt. Maar de gemeente
raad blijft die denkbeelden hardnekkig afwijzen tot het voorstel door de toename van
voorstanders van het christelijk onderwijs in de raad ten slotte in 1873 wordt aangenomen
met 6 tegen 4 stemmen. De burgemeester blijft tegen. Voor de Christelijke school is ook
een probleem, dat zij geen ongevaccineerde kinderen mag toelaten. Zij vraagt vrijstelling
van deze bepaling. Maar de ontheffing stuit op het eenparig advies van Heeren Genees
kundigen die de inenting een goed middel achten ter voorkoming van "kinderziekte",
zoals pokken in die tijd veelal werden genoemd en op het dwingend wettelijk voorschrift.
Het gemeentebestuur wil kwaliteit! Behalve de verplichte negen vakken wil men ook
onderricht van wiskunde en landbouwkunde en later ook van de franse taal. In 1871
wordt Lijn de Pagter slechts voor één jaar benoemd tot hulponderwijzer, tenzij hij in dat
jaar de acte franse taal bemachtigt. En inderdaad wordt hij in 1872 vervangen door A.J.
van Noppen, die deze acte en ook nog die voor wiskunde bezit.
Een probleem is de afwezigheid van leerplicht. De gemeenteraad tracht dit elegant op te
lossen door in het Reglement van het Armbestuur te bepalen dat diegenen van uitkering
worden uitgesloten wier kinderen niet regelmatig het onderwijs èn het godsdienstonder
wijs volgen. Toch wisselt het aantal leerlingen op de openbare school in Kamperland in
1868 van 103 in Januari tot slechts 63 in April. Waarom de gemeenteraad slechts na lange
aarzeling besluit om toch maar een nieuwe hulponderwijzer te benoemen "omdat die
vooral in de wintermaanden den hoofdonderwijzer zeer te stade zal komen." De wet staat
immers pas toe een "kweekeling" aan te trekken als het aantal leerlingen meer dan 70
bedraagt en ook nog een "hulponderwijzer" bij een aantal leerlingen van meer dan 100.
Die hulponderwijzer moet wel ongehuwd zijn! Goedkoper? Art. 19 van de schoolwet
bepaalt: "Aan eiken onderwijzer wordt behalve vrije woning zoo mogelijk met een tuin
een jaarwedde toegelegd Hoewel het artikel geen vrijstelling van deze bepaling geeft
voor ongehuwde onderwijzers, zal de gemeente zich bij hen toch wel van deze verplich
ting ontslagen hebben geacht.
Rijksontvanger Van der Loeff en zijn vrouw (zwager en zuster van burgemeester Vader)
richten met toestemming van Burgemeester en Wethouders in 1854 "eene bewaarschool
op als eene bijzondere (lees Christelijke) school der eerste klasse in het gebouw dat in de
nabijheid zijner woning (het nog bestaande pand Dorpsdijk 100) tegenover de Achterweg
