burgemeester zelf oppert de mening dat "gebrek aan goed drinkwater gedurende de
afgeloopene zomermaanden" mede de oorzaak kan zijn geweest. En ook "blootstelling aan
de koude morgenlucht" als de moeders de kinderen meenemen naar het veldwerk.
Hoewel deze overwegingen zeker waardevol zijn, bleef de voornaamste oorzaak verbor
gen. Er waren twee grote verschillen tussen het Noord-Beveland van toen en nu. Toen -
voor de iepenziekte, drainage e.d. - was het een heerlijk "groen sprookje", in schrille
tegenstelling tot het meedogenloos kaal geschoren polderland van nu, klassiek voorbeeld
van landschappelijke verwaarlozing! Maar het krioelde van vliegen, door afwezigheid van
afscherming van de faecaliën van mens en dier. 2)
De in menselijke ontlasting geboren vlieg was als kindermoordenaar nog niet ontmaskerd,
evenmin als de door haar overgebrachte bacillen.
Opmerkelijk is het advies van de Voorzitter van de Provinciale Cie. voor Geneeskundig
Onderzoek en Toevoorzigt in Zeeland: hij beveelt aan een "Vereeniging van geachte
ingezetenen" te stichten "om de gezinnen der arbeidende behoeftige klasse te bezoeken,
de menschen oplettend te maken op eene betere verzorging der kinderen. Aangenaam zou
het mij zijn den Burgemeester aan het Hoofd der Vereeniging geplaatst te zien, opdat aan
die vereeniging de zedelijke invloed niet ontbreke.Ik trof geen sporen van een dergelijke
vereniging in het archief aan.
De andere epidemie is er één van de "KINDERZIEKTE" pokken) die zich voordoet
vanaf het laatste kwartaal 1864 tot April 1866. Eind Februari '65 zijn er al 111 gevallen.
Dit ondanks het feit dat inenting met koepokken ook toen verplicht was. Op de voordeur
van een lijder aan de kinderziekten moet een opschrift worden geplaatst met het woord
"Kinderziekte" in letters van tenminste drie duim cm) grootte. Per aanplakbiljet werd
de volgende praeventie aanbevolen: "het berooken der woonvertrekken door het branden
van suiker in een test of pot met vuur of het uitdampen met azijn." De burgemeester
bericht met verontwaardiging het voorval "dat een persoon wonend in een door kinder
ziekte besmette woning zich - ongevraagd! - begeeft in de consistoriekamer alwaar tijdens
de godsdienstoefening de voor den doop bestemde kleine kinderen vergaderd zijn met
hunne bakers." Zou dat niet strafbaar zijn? De Officier van Justitie te Goes vindt geene
wetsbepalingen die het moreel vergrijp strafbaar maken.
Cholera blijft de gemeente bespaard, al hebben zich in Kats enkele gevallen voorgedaan
in 1866. Wel bouwt men een cholerahuisje.
In 1855 of '56 vestigt de niet gediplomeerde maar wel gepatenteerde - hij had dus een
vergunning om praktijk uit te oefenen - veearts Cornelis de Plaa uit Oost-Souburg zich in
Wissenkerke. Deze werkte dusdanig tot tevredenheid der inwoners, dat Burgemeester en
Wethouders en de gemeenteraad zich tot diens dood - door een jachtongeval in 1872 -
consequent verzetten om geld te fourneren voor een "gepromoveerden veearts." Dit tegen
de uitdrukkelijke wens van de Provinciale Veearts in, ondanks een petitie van 49 boeren
van elders van het eiland, de beide andere burgemeesters op Noord-Beveland, Gedepu
teerde Staten en tenslotte bij herhaling de Commissaris des Konings zelf! Dat men die
cnan in Kortgene wilde laten wonen was natuurlijk helemaal onmogelijk!
Armenzorg.
In januari 1853 aanvaardt de gemeenteraad het voorstel van de Kerkeraad van de
Hervormde gemeente om het kerkelijk en burgerlijk armbestuur te scheiden. De eigen
dommen worden verdeeld in twee gelijke helften. Voor het Burgerlijk Armbestuur worden
nu twee ARMMEESTERS benoemd. De één wordt voorzitter van het Armbestuur, de
andere penningmeester, tevens administrateur. Eén van beide mocht raadslid zijn, maar
