14
Inventaris van archiefstukken van de Rooms-Katholieke parochies van
Zeeland, aanwezig in het archief van het Bisdom Breda.
door Frank de Klerk
Bij de Persdienst van het Bisdom Breda verscheen kort geleden een voor Zeeland
interessante archiefinventaris. Drs. W.J.P.M. Brand, pastoor van Dongen en
archivaris van het bisdom, publiceerde de inventaris van gedeponeerde archivalia
betreffende het Zeeuwse deel van het Bisdom Haarlem (1666) 1853-1956. Bij de
heroprichting van de bisdommen in Nederland in 1853 viel Zeeland onder dit
bisdom. Vanaf 13 april 1956 ging deze provincie onder het Bredase bisdom
ressorteren. Toen werden alle archiefstukken over Zeeland die in Haarlem tussen
1853 en 1955 waren opgesteld of ontvangen aan Breda overgedragen. De nieuwe
inventaris maakt deze archieven nu toegankelijk.
Het grootste deel van de inventaris bestaat uit stukken van de afzonderlijke
parochies van Zeeland: Goes, Hansweert, 's-Heerenhoek, Heinkenszand, Kwa-
dendamme, Lewedorp, Middelburg, Oud-Vossemeer, Ovezande, Rilland-Bath,
Tholen, Veere, Vlissingen, Yerseke en Zierikzee. Per parochie is een kort
historisch overzicht opgenomen, waarna de stukken vanaf 1853 (in sommige
archieven bevinden zich enkele stukken van voor die datum), systematisch
worden beschreven. Per parochie komen we de onderwerpen Priesters,
Kerkbestuur, Eigendommen (onroerend goed, kerkgebouw, pastorie, patronaat,
kerkhof), Financiën, Kerkelijke diensten en pastoraat, Verenigingen, Scholen en
Armbestuur tegen.
In elk onderdeel treffen we stukken aan die historisch gezien belangrijk zijn,
bijvoorbeeld over de bouw van de kerken. Bij de parochie Goes wordt het
duplicaat vermeld van de Kroniek van pastoor Claus, een handschrift uit het
midden van de achttiende eeuw over de historie van de Katholieken op Zuid-
Beveland vanaf de Reformatie. Een exemplaar van deze kroniek bevindt zich van
oudsher in het archief van de Rooms-Katholieke parochie van Goes. Vanaf begin
jaren tachtig is bekend dat er in het archief van de parochie Vogelenzang bij
Haarlem een tweede exemplaar van deze kroniek bestaat. Inmiddels is dit
exemplaar overgedragen aan het bisdom Breda. Bij de parochie 's-Heerenhoek
worden een trouwboek, een doopregister en een register overledenen vermeld uit
de tijd van de Landsparochie van Zuid-Beveland uit de achttiende eeuw. Ook
treffen we hier stukken aan van het "Bouwfonds" uit 1853, dat meewerkte aan de
bouw van de Rooms-Katholieke kerk van dit dorp. Verder bevinden zich stukken
over het Tomasfonds in dit archief. Dit fonds werd in 1869 opgericht door de
deken van Middelburg en pastoor van 's-Heerenhoek A.A. Tomas. Priester
studenten en R.K. onderwijzers en onderwijzeressen konden met het fonds, dat
tot het midden van deze eeuw bestond, worden ondersteund.
Voor ieder die belangstelling heeft voor de geschiedenis van de Rooms-
Katholieke kerk in Zeeland vormt deze inventaris een bruikbaar hulpmiddel om
onderzoek te doen.
De inventaris is verkrijgbaar bij de Persdienst van het Bisdom Breda, Veemarkt-
