Inleiding artikel de heer J. Adriaanse
H.F.M. de Potter
De heer J. Adriaanse heeft voor deze Spuije een artikel geschreven over Goes in 1699. In
zijn inleiding vermeldt hij de Spaanse successiekwestie, het voedseltekort en de aanwezig
heid van o.a. Franse gerefugeerden.
De redactie van de Spuije maakt van de gelegenheid gebruik om het onderwerp in een
meer nationaal/internationaal kader te plaatsen.
De periode aan eind 17e begin 18e eeuw
wordt gekenmerkt door vele oorlogen. De 2
hoofdrolspelers zijn Lodewijk XIV van
Frankrijk en Koning/Stadhouder Willem
III. Lodewijk streeft naar het verwerven
van de politieke hegemonie in Europa.
Willem III, de kampioen van het politieke
evenwicht, zal proberen dat te verhinde
ren.
Enkele belangrijke politieke gebeurtenis
sen uit deze periode passeren nu de revue.
1. In 1672, ons rampjaar, is een einde
gekomen aan het le Stadhouderloze
tijdperk. De Prins van Oranje, Willem
III wordt de nieuwe Stadhouder.
2. In 1688 zet hij zijn katholieke schoon
vader Jacobus af als koning van
Engeland.
Willem III heeft zich laten overhalen tot
deze daad omdat hij wist dat Jacobus zou
gaan samenwerken met Lodewijk XIV.
Beiden willen Europa weer katholiek
maken.
In 1689 worden Willem en zijn vrouw
Mary Stuart tot koning en koningin van
Engeland gekroond. Engeland en de
Republiek werken nu samen tegen
Lodewijk XTV.
De coalitie is vergemakkelijkt door de toe
genomen anti-Franse stemming in de
Republiek. De oorzaken van de verande
rende stemming hebben te maken met de
politiek van Lodewijk XIV. De handelsvrij
heid, zo belangrijk voor de Republiek,
wordt steeds meer beperkt. In zijn binnen
landse politiek probeert Lodewijk XTV
zoveel mogelijk macht naar zich toe te
halen. Zijn leuze is: één koning, één land
en één godsdienst. In Frankrijk leven op
dat moment ongeveer 1 miljoen
Hugenoten.
In 1685 herroept de Koning het Edict van
Nantes. Het is het einde van de gods
dienstvrijheid van de protestanten in
Frankrijk. Meer dan 500.000 Hugenoten
verlaten hun land. Ongeveer 75.000 van
hen zoeken hun toevlucht in de Republiek.
Ze worden met open armen ontvangen. Ze
zijn een aanwinst voor de Republiek. Het
zijn merendeels predikanten, mensen uit
de vrije beroepen, legerofficieren en
bekwame ambachtslieden. De meeste
Hugenoten sluiten zich aan bij de Waalse
Kerk. Ze leveren een grote bijdrage aan de
toegenomen vijandige houding tegenover
Frankrijk.
1688 - 1697 de Negenjarige Oorlog
Als Willem III de Koning van Engeland
verdreven heeft (hij vlucht naar Frankrijk)
zet Lodewijk XTV de tegenaanval in. Een
coalitie onderleiding van Willem III voor
komt dat Lodewijk XTV zijn macht ten
koste van de omringende landen kan uit
breiden.
Vanaf 1688 zal de Republiek/Willem III
betrokken zijn bij ieder conflict op het con
tinent. Al deze landoorlogen zullen de
Republiek veel geld kosten. Zelfs zoveel
dat de bodem van de schatkist meerdere
malen in zicht komt. Engeland kan daar
door op zee steeds belangrijker worden ten
koste van de Republiek.
1702 - 1713 de Spaanse Successieoorlog
In 1702 overlijdt Willem III, na een val
van zijn paard. Hij wordt begraven in
Westminster Abbey. Zijn overlijden komt
op een wel zeer ongelegen moment: in
Europa heersen grote spanningen in
13
