Een rondblik in Goes in het jaar 1699
verband met de Spaanse erfenis. Ook voor
de interne politiek van de Republiek heeft
zijn overlijden grote gevolgen.
Willem III sterft kinderloos. Velen slaken
een zucht van verlichting bij zijn overlij
den. Zijn politiek was nadelig geweest voor
de economie van de Republiek. Het is het
begin van het 2e Stadhouderloze tijdperk.
In Zeeland breken in bijna alle grote ste
den oproeren uit. Gehate, prinsgezinden en
dikwijls corrupte regenten worden afgezet.
Veere en Vlissingen blijven Oranjegezind.
Middelburg valt in handen van de
Staatsgezinden.
Zoals gebruikelijk spelen de schutterijen in
deze oproeren een belangrijke rol.
Oranjegezinde schutterijen worden
gesteund door winkeliers, zeelui en vissers.
De anti-Oranjegezinden/Staatsgezinden
vinden hun aanhang bij de middengroe
pen.
De opstand in Zeeland begint in Tholen in
april 1702 gevolgd door Goes en
Middelburg.
Maar nu terug naar Spanje
In 1700 is de Koning, Karei II kinderloos
overleden. Zijn grote rijk heeft hij nagela
ten aan de kleinzoon van Lodewijk XIV.
Opnieuw dreigt een overheersende positie
van Frankrijk in Europa.
Willem III brengt Engeland, het Duitse
Rijk en de Republiek samen in een coalitie
om dat te verhinderen.
De Spaanse burgeroorlog wordt groten
deels in de Zuidelijke (Spaanse)
Nederlanden uitgevochten.
De Republiek levert een groot beroepsleger
voor de daadwerkelijke strijd tegen
Frankrijk.
Maar ook de gewesten zijn paraat, zo ook
Zeeland. In 's-Gravenpolder wordt de trom
mel van de schutterij gerepareerd. En alsof
dat nog niet voldoende is wordt alsnog een
nieuwe trommel aangeschaft.
Op de zeedijken worden overal houten
wachthuizen gezet. Gaat U maar rustig
slapen.
In 1713 eindigt de Spaanse Successieoorlog
met de vrede van Utrecht.
Als een ding duidelijk is bij de onderhan
delingen, dan is het dat de Republiek heeft
afgedaan als grote mogendheid. Engeland
zal de rol van de Republiek overnemen.
Financieel zit de Republiek ook aan de
grond. De Zuidelijke Nederlanden komen
in het bezit van de Oostenrijkse Keizer
(Oostenrijkse Nederlanden).
J. Adriaanse
Algemene toestand
1699 is het jaar waarin de Spaanse
Successiekwestie in volle omvang oplaait.
De door de vorige Spaanse Koning aange
wezen troonopvolger, z'n achterneef Jozef
Ferdinand, overlijdt in februari aan de
pokken. Met dit overlijden wordt de
Spaanse erfopvolging opnieuw een strijd
punt tussen de Europese vorsten. In de
komende tijd zal dit belangrijke gevolgen
hebben voor de Zuidelijke of Spaanse
Nederlanden en de toestroom van vluchte
lingen naar de Zeeuwse eilanden.
1699 kenmerkt zich ook door de nog steeds
grote voedseltekorten. Dit blijkt uit ver
scheidene archiefgegevens. In januari
publiceren Gecommitteerde Raden van
Zeeland een Placcaat waarin ze de uitvoer
van granen verbieden. En in februari
besluit het Stadsbestuur dat de korenme
ters voortaan 'altoos pertinente notitie moe
ten houden van de quantiteit der granen en
op coopluydens solders opmeten om naar
buyten te versenden, mitsgaders van de
namen van de coopmans schipper of beurt
man die deze granen moet vervoeren'.
Op 24 februari kondigen 'Haar
Hoogmogenden' een Placcaat af voor het
houden 'van een algemene danck, vast en
bededag over alle de geruïneerde provin-
14
