Linden in de Zak (deel id
J. de Ruiter
Linden in het dagelijks leven
In het dagelijks leven zijn er vele toepas
singen in het gebruik van linden. Hoewel
heden ten dage dit gebruik hoofdzakelijk is
toegespitst op de aanplant langs wegen,
Afb. 1. Lindeboom op de kasteelberg
Blaemskinderen bij 's-Gravenpolder (foto:
J. de Ruiter).
straten en pleinen of als parkboom.
Iedereen heeft wel eens vertwijfeld geke
ken naar zijn door meeldauw vervuild
autodak, na een uurtje parkeren onder een
lindeboom. Het druipen wordt veroorzaakt
door een suikerrijke excretie van de blad
luis, bekend als de honingdauw, waarin
zich ook nog een de z.g. roetdauwzwam
kan vestigen. Op dat moment is de linde
boom een onding.
Door dichters en in de mythologie en
volkskunde wordt de lindeboom dikwijls
ten tonele gevoerd. Wie kent niet de zin:
'Lientje leerde Lotje lopen langs de lange
lindelaan'.
Het gaat hier louter en alleen om woorden,
die beginnen met de letter "1" en die een
logopedische bedoeling hadden. Een oud
Nederlands liedje begint met de woorden:
'Daar staat een lind'in geenen dal'. Vooral
in het Duitse taalgebied speelt de linde
boom een rol, zoals in Franz Schuberts
'Winterreise', waarvan de aanhef luidt
'Am Brunnen vor dem Thore, da steht ein
Lindenbaum'. Maar ook in het
Nibelungenlied speelt de linde een rol.
Wanneer de held Siegfried zich wentelt in
het drakenbloed om zo onkwetsbaarheid te
verwerven, dwarrelt er een lindeblad
omlaag en kleeft op zijn schouder. Dit
stukje huid, dat daardoor niet met het
bloed in aanraking was geweest zou zijn
kwetsbare plek worden. Uiteindelijk vond
hij onder een lindeboom de dood.
Een boom vol hartjes
Vanwege de hartvormige bladeren en de
zoete geur van de bloesem, wordt een linde
vaak in verband gebracht met geliefden.
Dikwijls werd in de bast van de boom hun
initialen gekerfd, al of niet vergezeld van
een hartje met een pijl. In veel steden en
dorpen stond wel een grote oude lindeboom
centraal, waar in een ver verleden onze
voorvaderen hun 'ding' hielden. Keizer
Karei de Grote moet ooit verordonneerd
hebben, dat zijn vazallen en leenheren op
grote schaal in dorpen en brinken, bij ker
ken en marktpleinen een linde moesten
planten. Ook in de heelkunde speelde de
linde een voorname rol. Het van de linden
neerdruipende regenwater beschutte tegen
ziekte en ongeval, zo men maar 'van de
regen in de drup' wilde gaan staan. Extract
van lindespruiten in de kinderpap zou
levenslang voor tandpijn vrijwaren.
Een ander bekend verhaal over de linde
boom is dat van de ter dood veroordeelde,
die vrijspraak kreeg, wanneer zijn bewe
ring, dat een lindeboom wortels kreeg op
de plaats van de bladeren en bladeren op
de plaats van de wortels waarheid werd.
Een jong lindeboompje werd met de blade
ren omlaag geplant en na verloop van tijd
wortelde de kroon en kregen de wortels
bladeren. Het betreft hier het principe van
vermeerdering door afleggen.1)
De dorpslinde
In de Zeeuwse dorpen is in het verleden op
grote schaal van lindebomen gebruik
gemaakt. Dit werd reeds opgemerkt door
Charles de Koster, die in zijn reis door
Zeeland in 1875 schrijft: 'Treedt ge het
17