Al is het duidelijk dat Vierlingh zich reali
seerde dat zijn aannemers best wat extra
ondersteuning konden gebruiken, lijkt het
niet waarschijnlijk dat hij hen als zwer
vers, vagebonden of schooiers zou hebben
willen betitelen. Het is bekend dat de aan
nemers van dijkwerken, zoals in de polder
van Borssele, voornamelijk Brabanders uit
de omgeving van Oosterhout waren, dus
uit Zeeuws oogpunt bekeken vreemdelin
gen of kalissen waren.
In 1740 werd een huis te 's Heer Arends-
kerke 't Calissehuijs' vermeld. Het is niet
gelukt om dit huis nader te identificeren,
zodat we niet weten waar dit huis voor
diende, maar het klinkt alsof het, in
moderne taal gezegd, een opvanghuis voor
dakloze vreemdelingen was.10)
Zij die in 'Calishoeck' een 'armen buurt'
zien, wijzen er op dat dichtbij 's Heeren-
hoek het buurtschap 'de Rijcke buerte' ligt,
zodat de aardige tegenstelling 'arme buurt
- rijke buurt' geschapen werd. Deze kan
natuurlijk oorspronkelijk een geheel
andere betekenis hebben, zoals de woon
plaats van leden van de familie (de)
Rijke.11' Als we in een schepenakte uit
1710 lezen dat 'Pieternelle Marinis, vroet-
vrou tot Calis Hoec' met andere inwoners
van Calishoeck verklaarde dat zij 'gekomen
sijnde in de Rijcke Buerte tot Calis Hoec in
de keete van Josijntie ...en aldaer gevon
den hebben in onhechte in barents noot eene
Grijtien Heyndrix' vermoeden we niet
alleen een kleine menselijke tragedie,
maar ook dat toen die rijcke buerte' onder
Calishoeck gerekend werd, waar rijkdom
ver te zoeken was.
De ongunstige betekenis van de plaats
naam 'Calishoeck' heeft het uiteindelijk
gewonnen, want de Zeeuwse Encyclopedie
schrijft kort en bondig: 'Calishoek betekent
arme buurt'. Ook elders wordt ook in onze
tijd aan het woord kalis een ongunstige
betekenis toegekend. In 1974 vond in de
gemeenteraad van Oud Vossemeer een dis
cussie plaats over de straatnaam Kalis-
buurt. Enkele bewoners hadden een voor
stel ingediend om deze te wijzigen in
Eendrachtstraat. B. en W. waren van
mening dat alhoewel het hun bekend was
dat het woord kalis of calis van oorsprong
een ongunstige betekenis had, de naam
moest blijven omdat deze 'uit de oudheid
voortgekomen is'. Ook wilden zij de chaos
in straatnamen niet groter te maken zodat
mede op advies van de archivaris besloten
werd de naam te handhaven.113' Was het
vroeger werkelijk een arme buurt? Het zou
mij niet verbazen als zou blijken dat de
huidige bewoners zich hebben laten bein-
vloeden door de naamsverklaring van ety
mologen.
Maar is de verklaring van de naam Calis
hoeck als 'armenbuurt' werkelijk taalkun
dig te verdedigen? Naast schrijfwijzen als
'Calishoeck' en 'Caleshoeck' vinden we
alleen 'Calenshouck' en 'Callenshoek' (met
C of met K). De laatste twee schrijfwijzen
moeten niet geheel serieus genomen wor
den, omdat ze komen van een secretaris
van Heinkenszand die er toch al een eigen
aardige spelling op nahield. Nergen heb ik
een 'Calisse(n)hoeck' gevonden.12' Wel
bestaat de familienaam Calissendorff, die
klinkt alsof ze uit een gelijknamige plaats
in Duitsland afkomstig kan zijn.13' Of dit
een woonplaats was van arme lieden en
landlopers zou ik niet durven zeggen, maar
het lijkt mij onwaarschijnlijk dat de familie
de naam gebruikt zou hebben als het een
negatieve betekenis had. Dat geldt ook
voor Calishoeck. Uit geen enkele histori
sche bron blijkt dat de naam denigrerend
was. Als in 1651 een aantal bewoners,
nadat zij tevergeefs bij de 'Ambachtsheeren
van Kalishouck' aangeklopt hadden, zich
tot de Classis van Zuid Beveland wenden
met het verzoek een eigen predikant te
mogen aanstellen, noemden zij zich zonder
schroom 'Ingesetenen van Calishouck',u) De
eerste predikanten, Abraham Stroobant en
Elias Surendonck vonden het evenmin
beneden hun waardigheid zich predikant
van Calishoeck te noemen.15' Zouden zij dit
gedaan hebben als zij daarin de betekenis
van 'armenbuurt zagen Pas gedurende de
bediening van Ds. Johannes Mispelblom
kwam de naam 's-Heerenhoeck of
Ambachtsheerenhoeck in gebruik. Daarna
werden beide namen naast elkaar
gebruikt. Na 1707 wordt de naam Calis
hoeck niet meer in het doopboek gebruikt,
38
