Arme Calissen of Calaisiens? Een onopgeloste vraag Bijdrage tot de geschiedenis van 's-Heerenhoek (deel II) Paul Harthoorn Hoeknamen zijn vaak geassocieerd met personen. Op een overloper uit het jaar 1547 wordt bijvoorbeeld een veldhoek onder Yerseke beschreven als: 'Den huuck daer Cole Adriaenszone in woont'. In 1588 wordt dezelfde hoek genoemd: 'Den houck daer Jonghe Cornelis Zijmonsen in woent'. Later wordt dit: 'De houck daer Hubrecht Cornelisse placht te wonen'. In dit geval veranderde de hoeknaam telkens als er een andere landeigenaar kwam. Het komt ook voor dat zo'n naam verstarde en herin nert aan een persoon die, mogelijk in de 15e of 16e eeuw, daar een hofstede bezat. Dat is gebeurd met namen als Danckerts- hoek en Hube Lamshoek in het Goesse ambacht, Jan Verwellenhoek in Baars- dorp, Heijn Lievenshoek en Claes Pier Huijsenhoek in Ellewoutsdijk, om slechts enkele voorbeelden te noemen. De identi teit van de personen is meestal niet meer te achterhalen. Zou achter Calishoeck wel licht de persoonsnaam Calis schuilgaan? Voor de Calishoeck die later de Heeren- hoeck zou heten, lijkt dat niet waarschijn lijk. Onder de ambachtsheren die het land bezaten en hun pachters die het beheer den, was zeker geen 'Calis'. Die naam blijkt trouwens op Zuid-Beveland in de 17e eeuw weinig of niet voor te komen. Als enig voorbeeld vond ik in een register van schepenakten van Goes omstreeksl508 een Cornelis Cornelis Caleijszone, die ook Cornelis jonge Caleijs zone of Cornelis Corneliszone jonge Kaleijs genoemd werd.18' Caleijs is hier kennelijk een per soonsnaam, maar het is mij niet bekend of deze Cornelis nakomelingen gehad heeft die de naam Caleijs droegen. Uit de volk stelling van 1947 blijkt dat de familie naam Kalis (Calis) veel in het zuidwesten van ons land voorkomt.19' Van der Plank ziet in het patroniem 'Kalle' een vorm van 'Karei'. Daarvan zouden familienamen als Kales en Kalis zijn afgeleid, maar ook Kalma en Kalman20' en misschien ook de in diverse plaatsen in Zuid-Holland voor komende naam Kalisvaer(t).21' In Vlaardingenambacht was een spaar zaam bewoond plekje dat ook Calishoeck heette. Ik schrijf'heette', want zelfs bij mensen die nu op deze plek wonen is de naam niet meer bekend. Volgens het ver- pondingsregister had Louris Metselaer daar een 'huysinge staende in Calis-houck'. In het begraafboek van Vlaardingen staat dat in juli 1699 'een kind van den backer in Calishoek' begraven werd. Het is vrij zeker dat in dit geval de hoeknaam is afgeleid van een persoonsnaam. In het poorterboek van Vlaardingen staan al vroeg personen met de naam Calis ingeschreven en vinden we: 11.1.1609: Adriaen Heijndricksz Calis 20.12.1617: Arent Hendricksz Calis, geboren te Vlaardingen Een tiental jaren later, op 22.12.1629 werd als poorter ingeschreven Jacob Arentsz Calis, 'geboren in Calishouck in Vlaerdin- ger ambacht'. Dit impliceert dat zijn vader Arent Calis in deze hoek gewoond heeft. Het is goed mogelijk dat deze identiek is aan de Arent Hendricksz Calis die in Vlaardingen geboren werd. Hij kan zich gevestigd hebben in Vlaardingenambacht, waarna zijn nieuwe woonplaats naar hem 'Calishouck' vernoemd werd. We zullen later zien dat de hoeknaam op zijn beurt aanleiding is geweest tot vorming van de familienamen 'Calishoek' en 'Kalishoek'. Uit een studie van de heer F.A.Brekel- mans, leren we dat te Ginneken, nu een deel van de gemeente Breda, ook een Kalishoek is geweest.22' De naam bestond reeds in 1751. In dat jaar is er een over dracht van een perceel zaailand 'gelegen onder Ginneken te Overakker achter Calis hoek',23' Op het kadastrale minuutplan van 1827 komt deze hoek niet voor, maar de naam is niet verloren gegaan, want later is er op deze plaats een straat naar ver noemd.24' Brekelmans heeft de oorsprong 29

Tijdschriftenbank Zeeland

De Spuije | 2001 | | pagina 63