Heemkundige Kring De Bevelanden
Activiteitenprogramma 2001
Secr. Wijngaardstraat 3, 4461 DA Goes
Tel.: 0113 - 249787
Zaterdag Buiten-Bevelandse reis naar de oudste stad van Zeeland, Aardenburg
18 augustus o.l.v. A. Willeboordse en A. Bauwens (Heemkundige Kring West Zeeuws- Vlaan
deren). Aanvang excursie 14.00 uur op de Markt in Aardenburg. Verzamelen op
het Molenplein (aan de kant van de winkels) in Goes om 12.00 uur, zodat ook
leden die niet over vervoer beschikken met anderen kunnen meerijden, (evt. par
keren fl. 3.50 per dag). Vertrek boot Vlissingen 12.50 uur.
Zaterdag 29 Herfstwandeling en diapresentatie in het dorp 's-Heerenhoek
september o.l.v. Jan de Ruiter. Bijeenkomst oml3.30 uur in Verenigingsgebouw De Jeugd-
hoeve, Blikhoek 4, 4453 BE 's-Heerenhoek. De diapresentatie begint om 14.00
uur. Vervolgens dorpswandeling en bezoek aan de kerk.
Nieuw: Verhalen- en liedjesavond in Zuid-Bevelands dialect door Toon Martens
Woensdag en Jopie Minnaard in de Schaapskooi/informatiecentrum,
17 oktober Nieuwkamerseweg 3 in Heinkenszand. Aanvang 19.30 uur.
Woensdag Lezing door Manda Heddema van de Koperen Tuin, over de boekhandel en
14 november de uitgeverij. Plaats: Centrum de Veste, Keizersdijk 16, Goes. Aanvang: 19.30
Ambacht in context lezing 30 maart 2001 door prof. dr. P.H.D. Leupen
Het is een fantastische avond geworden met een boeiend en bevlogen spreker, die het grote aan
tal toehoorders volledig in zijn greep kreeg. Het is nog nooit zo stil geweest in de zaal van Amici-
tia in Kloetinge. (studenten mogen blij zijn met zo'n leermeester). Voor degenen die niet aanwe
zig konden zijn hieronder een korte samenvatting.
Aan de hand van dia's brengt de heer Leupen de Middeleeuwen dichterbij. De eerste en veelal in
de praktijk gegroeide, organisatievorm van ambachten (en later parochies) vertaalt zich in rech
ten en gezag, uitgeoefend door ambachtsheren. Tot 1848 is dit overheidsgezag redelijk stringent
en de macht navenant. Verder wordt ingegaan op het tiendrecht en het collatierecht. Ook met
het officieel vervallen van rechten blijven dikwijls nog oude verhoudingen bestaan. Veel oude
zakelijke rechten passeren de revue.
De oorsprong geeft een beeld van vele en kleine eenheden. Veel in Zeeland is ontstaan in de
twaalfde eeuw. Hier ligt vermoedelijk ook de oorsprong van de ambachten. En gebaseerd op de
eerdere praktijk waarbij (groot-) grondbezitters ook overheidsrechten uitoefenden. De vrijen en
de dienstbaren waren reeds vroeg tot elkaar veroordeeld op basis van rechtspraak, veiligheid en
belastinginning. In de twaalfde eeuw ontstond daarbij het vierscharenambacht, een niet overerf-
baar recht. Kerk, kerkhof en kerkplein gaan met de uitbreiding van het aantal parochies een cen
trale rol spelen. Daardoor kregen de ambachtsheren weer een stuk van hun oorspronkelijke
macht terug.
Ambachtsheren waren ook wel leenmannen van de graaf. Dit verhoogde enerzijds het gezag,
maar ondergroef ook de eenhoofdigheid van hun macht. En juist die onafhankelijkheid van de
Zeeuwen van vreemde inmenging is de rode draad door vele eeuwen heen.
28
