al meer dan tien jaar bewoond. Eerst nadat
Calishoeck zich begon te ontwikkelen als
dorp en er meer huizen gebouwd werden,
krijgen we meer informatie over de bewo
ners en dan is het eigenlijk al te laat. Het
gros van de bewoners 'van het eerste uur'
waren toen misschien reeds vertrokken,
terwijl er goede kans is dat de achterblij
vers niet tot de beter gesitueerden behoor
den, die het zich konden veroorloven een
huis te laten bouwen. Overigens zijn de
schepenakten als bron voor bouwactivitei
ten zeer onvolledig. Er bestond geen enkele
vorm van registratie van huizen. Alleen als
een huis verkocht werd of als iemand een
huis liet timmeren en hierop een hypo
theek nam, is dat in het archief te vinden.
Ook dan is het niet zeker dat de huiseige
naar zelf in dat huis woonde. Zodoende is
de verkregen informatie zeer selectief. Er
moeten in het eerste decennium van het
bestaan van Calishoeck veel 'onzichtbare'
personen gewoond hebben, die aan alle his
torische bronnen ontsnapt zijn, omdat zij
niets bezaten. Een onomstotelijk bewijs dat
zich onder de eerste bewoners veel vluchte
lingen uit de Franse Calishoeck bevonden,
is daarom niet leveren. Wel kunnen we
proberen het probleem zijdelings te bena
deren door aan te tonen dat de stichting
van Calishoeck ongeveer samenvalt met de
komst van emigranten uit de streek rond
Calais en dat zich ook in de naaste omge
ving emigranten gevestigd hebben.
Emigranten uit het zuiden
Over de massale emigratie uit de Zuide
lijke Nederlanden, die in het laatste kwar
taal van de 16e eeuw plaatsvond, is veel
geschreven.351 Deze vluchtelingen waren
vooral afkomstig uit Frans Vlaanderen en
de grensstreek tussen Frankrijk en het
huidige België. Plaatsen als Belle, Pope-
ringe en Ronse zijn bij ons voornamelijk
bekend geworden omdat hun bewoners zich
in grote getale en met succes gevestigd
hebben in de Noordelijke Nederlanden.
Een vrij groot aantal van deze emigranten
zijn in Zeeland gebleven. Van twee plaat
sen op Zuid Beveland, die niet ver van 's
Heerenhoek gelegen zijn, met name Goes
en 's Heer-Arendskerke, zijn betrouwbare
bronnen aanwezig waaruit gegevens over
de herkomst van de bevolking in het einde
van de 16e en het begin van de 17e eeuw,
gedestilleerd kunnen worden.
Afb. 4. Plaatsen van herkomst van emigranten uit de Zuidelijke Nederlanden gevonden in de
trouwboeken van de Hervormede gemeente van 's Heer-Arendskerke 1583-1650. Het is opval
lend dat er geen personen uit de naaste omgeving van Calais gekomen zijn.
39
