c
15
Het dorp 's Heer-Arendskerke bevindt zich
hier in een uitzonderlijke positie, omdat niet
alleen de trouwboeken van de hervormde
gemeente 1583-1606 en 1614-1810 bewaard
zijn gebleven, maar ook een doopregister
van 1584-1606, waarin, heel ongebruikelijk,
ook de herkomst van de vaders geregis
treerd staan. Daarnaast zijn er lijsten van
lidmaten, avondmaalgangers en verkiezin
gen van ouderlingen en diakenen uit de
jaren 1581-1610. Het grote aantal emigran
ten in de jonge protestantse gemeenschap is
opvallend. Bijna een derde deel van de
vaders van dopelingen blijken van zuidelijke
afkomst te zijn. Tussen 1581 en 1594 telde
de gemeente 53 lidmaten, waarvan 40
afkomstig waren uit Vlaanderen.36' Met
aanvullende gegevens uit het oudste trouw
boek komen we tot 104 personen die uit
identificeerbare plaatsen in de provincies
Oost en West Vlaanderen, Antwerpen en
Brabant afkomstig waren (fig.4). Het is
opvallend dat slechts enkele emigranten uit
de omgeving van Calais kwamen.
Een zelfde beeld geeft Goes. Al begint het
oudste trouwboek van de hervormde
gemeente tien jaar later dan dat van
's Heer-Arendskerke en zijn er geen oude
lidmatenregisters bewaard gebleven, toch
kan men een redelijk beeld krijgen van de
samenstelling van de groep zuidelijke emi
granten die zich in Goes vestigden. Een tel
ling leert ons dat het merendeel van de
vreemdelingen, die tussen 1593 en 1653 in
Goes trouwden, net als in 's Heer-Arends
kerke, afkomstig waren uit de provincies
Oost en West Vlaanderen, Antwerpen en
Brabant (fig.5). Het aantal bruidegoms en
bruiden dat uit deze streken afkomstig was,
schommelde in de periode van 1593 tot 1607
tussen de 26 en 38 per jaar met een uit
schieter van 45 personen in 1597. Daarna is
Afb. 5. Aantal emigranten uit 232 plaatsen
in Oost, West en Frans Vlaanderen, Ant
werpen en Brabant en elders, gevonden in
de trouwboeken van de Hervormde
gemeente van Goes van 1593-1652.
Hierbij zijn niet inbegrepen een aantal per
sonen die uit Calais of naaste omgeving
(15) zijn gekomen.
een plotselinge daling te bespeuren naar 10
tot 17 per jaar. Latere cijfers zijn minder
betrouwbaar omdat het na 1615 niet meer
de gewoonte was de herkomst van weduwen
te vermelden. Ook in Goes blijkt het aantal
emigranten uit de omgeving van Calais
gering te zijn. Van de 835 bruidegoms en
bruiden waren slechts 32 afkomstig uit
Frans Vlaanderen en 12 uit plaatsen als
Calais, Guines, Marck, Marquise, en Lic-
ques. De laatstgenoemden arriveerden in
een periode toen de grote vloed van emi
granten naar Goes drastisch gedaald was.
Noten:
30) H.N.ter Veen, De Haarlemmermeer als kolonisatiege
bied. Proeve eener sociaal-geographische monografie.
Proefschrift. Noordhof, Groningen, 1925.
31) Arch.Stad Goes, Rekeningen van de rentmeesters van
de heerlijkheid Borssele, inv.nr.1603, fol.9v. (1629)
32) Heinkenszand, RAZE 2794, fol.118, 3.12.1633
33) Dr. Jean Pierre Dickès, Les Noms de Familie en Bou-
lonnais, Calaisis et Pays de Montreuil. Publ. Société
Académique du Boullonnais (1985).
34) Heinkenszand, Register van weesakten 1633-1765,
bewerkt door J.de Jonge, Prae-1600-Club, 1996;
fol.82v, 2.4.1653, betreffende de naam Bavickhoven.
35) Bekouw, Vluchtelingen uit Ronse etc. Jaarboeken
Centraal Bureau voor Genealogie.
36) Registers uit het kerkarchief van 's Heer Arends-
kerke, transcripties van P.A. Harthoorn, Heme Bay,
1962.
(Wordt vervolgd)
250
200
150 -
C
d>
O
100 -
d>
a
c 50 H
ra
ra
40
