'Arme Calissen of Calaisiens? Een onopgeloste vraag'
o
w
15
+->
c
ra
ra
(deel IV - slot)
Paul Harthoorn
Ter herinnering In de Spuije aflevering 51, 52 en 54 treft U deel I, II en III aan.
Bij het verzamelen van gegevens over emi
granten uit de Franse Calishoeck, die zich
in diverse plaatsen op Walcheren, Noord
en Zuid-Beveland, Tholen en Zeeuws
Vlaanderen gevestigd hebben, is het opval
lend dat deze emigratie in de betrekkelijk
korte periode van 1620-1635 plaatsvond
(fig.6). Deze groep stond duidelijk los van
de massale emigratie uit het einde van de
16e eeuw. Helaas is het aantal vondsten
(ca. 200) te gering om gedegen conclusies te
kunnen trekken. Het is vrij zeker dat deze
emigratie kort na 1610 begon, en een hoog
tepunt vond, voor zover dit uit de tamelijk
vlakke curve is af te leiden, in de periode
van 1620-1640.
Het zijn voornamelijk incidentele vondsten
in bronnen die de herkomst van personen
vermelden, zoals trouwboeken, lidmaten-
lijsten en poorterboeken. Gericht zoeken
was niet mogelijk omdat van veel plaatsen
geen kerkelijke archivalia uit de bestu
deerde periode bewaard gebleven zijn. Van
40 -
C
e
s_
(1)
a
30
20 -
10 -
de bestudeerde bronnen geven alleen lid-
matenlijsten en kerkelijke attestaties een
redelijk nauwkeurige datum waarop de
vreemdeling gearriveerd is. Een trouwda
tum of een datum van inschrijving als
poorter is van nature minder betrouwbaar,
omdat de betreffende persoon vóór het
huwelijk of de aflegging van de poortereed
al enige tijd in de plaats gewoond kan heb
ben. Dit is zeker het geval bij hertrouwen
van een weduwe of weduwnaar. Tussen de
datum van aankomst en de trouwdatum
kan een tiental jaren of meer liggen.
Was er reden om Calais en de Franse
Calishoeck te ontvluchten?
Het gebied rond Calais heeft zeer geleden
van de tachtigjarige oorlog. In een ordon
nantie van burgemeesters en schepenen
van Calais van 1618 wordt gememoreerd
dat tijdens de inname door de Spanjaarden
meer dan 1100 inwoners gedood zijn. Het
schijnt dat bij een poging tot herbevolking
maatregelen genomen werden om Calais
zuiver Frans te maken. In de genoemde
ordonnantie wordt bepaald dat 'voortaan
de vreemdelingen en buitenechtelijke kin
deren die burgerschap verkregen hebben,
Afb. 6. Aantal emigranten uit de omgeving
van Calais gevonden in de trouwboeken
en of lidmatenlijsten van Baarland (4),
Borssele (3), Breskens (4), Cadzand (6),
Colijnsplaat (5), Goes (12), Grijpskerke (3),
Middelburg (5), Nisse 12), Oostkapelle (2),
Poortvliet (2), Scherpenisse (8), Seroos-
kerke-W. (17), Sint Laurens (4), Tholen (5),
Yerseke (1) en Zierikzee (6).
Hierbij is niet inbegrepen een groep perso
nen uit Calais, die tussen 1650-1660 het
poorterschap van Veere (11) en Vlissingen
(98) verworven hebben.
34
