land moeten blijven.
Het voortschrijden van de techniek en
nieuwe materialen hebben sterke invloed
gehad op de evolutie van het erfhek. Later
zijn de bekende technieken en materialen
toegepast in het damhek. Daarna zien we
de veranderingen in het conserveren en
toepassen van meerdere kleuren. Ook daar
zien we de elkaar opvolgende ontwikkelin
gen vanaf de boerderij naar het weiland.
Afb. 5. Verschillende ijzeren damhekken in
de Poel.
Het houten damhek zoals hiervoor
omschreven is waarschijnlijk algemeen in
gebruik geweest tot in de tweede helft van
de 19e eeuw. Vanaf die tijd kunnen we
waarnemen dat het houten damhek succes
sievelijk wordt vervangen door een smeed
ijzeren damhek tussen houten damstijlen.
De afmeting is dan nog steeds ongeveer
2,35 meter lang en 1 meter hoog. De inde
ling is gelijk aan het houten hek zoals hier
voor is omschreven. Dat is opvallend,
omdat de schoren in het houten hekwerk
worden belast met een drukkracht, terwijl
de eigenschap van ijzer is dat het beter een
trekkracht kan opnemen.
Het houten hek en het ijzeren damhek von
den lang naast elkaar toepassing.
Het oude ijzeren hekwerk is te herkennen
aan het platte staal van ongeveer 1 cm dik
en 4 a 5 cm breed met aan een platte zijde
afgeronde hoeken.
Op de verbindingen is het ijzer met de
platte zijden op elkaar gelegd en gehecht
met klinknagels.
De onder- en bovenligger zijn aan de schar-
nierzijde verlengd en omgesmeed tot een
gesloten oog dat om de pennen in de dam-
paal kan draaien.
De middenregel is aan de sluitzijde ver
lengd. In het uitstekende deel is een gat
gedreven. Dit gat past over een oog in de
dampaal waardoor er met een wig een slui
ting kan worden gemaakt.
Afb.6. Sluitoog van plaatijzeren damhek.
Wat is er nog over
Het is mij niet bekend of het hekwerk zoals
hiervoor omschreven een duidelijk Zeeuws
of misschien zelfs streekeigen karakter
heeft. Graag zou ik door verder onderzoek
nog meer willen achterhalen. Dit damhek
is momenteel nergens meer als zodanig in
gebruik. Bij de verzamelingen van oude
hekken in de Poel en Kapelsemoer heb ik
nog restanten van dergelijke hekken kun
nen vinden.
Afb. 7. Oude damhekken als afscheiding.
De oude hekken zijn in de loop der tijd aan
gepast. Er zijn meerdere tussenregels aan
gebracht om de openingen te verkleinen.
Mogelijk om de kleinere dieren, zoals kal
veren, en schapen, ook binnen het hek te
4
