Een strijd om f 0,60 schoolgeld
Was de gemeente Kapelle kleinzielig of principieel, of alleen maar halsstarrig?
G.J. Lepoeter
Gedurende de jaren zeventig van de negen
tiende eeuw stond in de gemeente Kapelle
het onderwijs en de hiervoor noodzakelijke
voorzieningen in het centrum van de
belangstelling. De gemeentescholen, zowel
in Kapelle als in Biezelinge, verkeerden in
een erbarmelijke toestand en waren drin
gend aan een volledige vernieuwing toe.
Onder druk van de omstandigheden kwam
de gemeente er toe om tegelijkertijd twee
nieuwe scholen te bouwen en nieuw in te
richten. In november 1878 werden ze fees
telijk in gebruik genomen. Het gemeente
bestuur had zich er diep voor in de schul
den moeten steken, maar gezien de tekst
van het verslag over het jaar 1878 was er
wel sprake van enige trots: De schoolmeu-
belen, welke bij denbouw der scholen bijna
allen nieuw gemaakt zijn, bevinden zich
allen in eenen zeer goeden staat. Zooveel
mogelijk wordt zorg gedragen, dat er niets
ontbreekt; de scholen zijn dan ook van alles
behoorlijk voorzien.'
Maar er moest nu in het onderwijs wel op
de kleintjes gelet worden.
Dirk Boogert en zijn gezin
Het arbeidersgezin van de 28-jarige Dirk
Boogert, man, vrouw en vier jonge kinde
ren, was in 1877 vanuit Goes naar Bieze
linge gekomen. Vanaf maart 1878 bezocht
het oudste kind Leendert (geboren 8 febru
ari 1872) de school in Biezelinge. Vader
Boogert betaalde hiervoor het vastgestelde
schoolgeld van 0,60 per maand.11 Blijk
baar waren de ouders er op gesteld dat de
kinderen zodra het kon naar school gingen,
want vanaf juni 1878 werd Leendert verge
zeld door zijn zusje Adriana (geboren 10
september 1873).21 Gezien zijn beperkte
middelen kreeg Dirk Boogert toestemming
van de gemeente om te volstaan met het
betalen van 0,60 per maand aan school
geld, ook nu twee van zijn kinderen de
school bezochten.
Vanaf januari 1979 bleef Dirk Boogert ech
ter in gebreke om het schoolgeld te betalen.
In april zou er gezinsuitbreiding komen en
dat was in financieel opzicht een extra
belasting. Op zich begrijpelijk, ook voor het
college van burgemeester en wethouders.
Dirk Boogert had evenwel een fout
gemaakt. Hij was in maart niet op de daar
voor bestemde zitdag verschenen om beleefd
om gratis onderwijs voor zijn kinderen te
vragen. In principe, zo besloot het college
van burgemeester en wethouders, mogen de
kinderen vanaf 1 maart 1879 gratis de
school bezoeken, maar éérst moet er over de
maanden januari en februari betaald wor
den: zoo hebben wij besloten, daar hij op
voormelde zitdag niet geweest was om te vra
gen of zijne beide kinderen de school gratis
mogten bezoeken, hen den toegang tot de
school te ontzeggen tot dat hij het achterstal
lige schoolgeld over de maanden Januari en
Februari zou betaald hebben.'3)
In juni 1879 betaalde Dirk Boogert een
bedrag van 0,60, de helft van het bedrag
dat hij naar de mening van de gemeente
nog verschuldigd was. Niet voldoende,
alvorens de kinderen weer op school moch
ten komen moest ook het resterende
bedrag betaald worden.
De Commissaris des Konings
Dirk Boogert was niet de doorsnee arbeider
die zich door de hoge heren alles liet opleg
gen. Integendeel, hij nam het risico volledig
uit de gratie te raken en deed over de opstel
ling van de gemeente Kapelle zijn beklag bij
de Commissaris des Konings, die zich op zijn
beurt met zijn brief van 25 juli 1879 tot het
college van burgemeester en wethouders
wendde. De commissaris deed het verzoek
ernstig te willen overwegen of er voldoende
reden is om onder zulke omstandigheden kos-
telooze toelating op de openbare school te wei
geren.' Het antwoord van de gemeente,
gedateerd 22 augustus, was uitvoerig, maar
burgemeester en wethouders hielden voet bij
stuk: niet betalen, dan ook geen gratis
onderwijs voor de kinderen.
Het was tegen het zere been bij de commis-
9
