Gezocht: bedrijfskaartboekjes
Op veel Zeeuwse boerderijen werden ze
vroeger gebruikt: boekjes, vaak niet groter
dan een schoolschrift, waarin in de vorm
van een aantal - vaak ingekleurde - platte
gronden het complete bedrijf in beeld is
gebracht. Ze heten soms meetboek, ook wel
veldboek. Meestal vervaardigd door een
landmeter; de meeste sober, enkele rijk
versierd; meestal 19e-eeuws, maar soms
ouder. Het eerste kaartje is er meestal een
van het erf en de gebouwen daar; de kaart
jes die volgen tonen alle tot het bedrijf
behorende landerijen. Daarvan staat in elk
geval nauwkeurig de effectieve oppervlakte
('maiens' en 'zaaiens' of 'ploegens') aange
geven. Op basis van deze kaartjes bere
kende de boer de stuklonen en plande hij
de vruchtwisseling.
Omdat het om 'gebruiksvoorwerpen' ging,
zijn maar weinig van de boekjes in archie
ven terechtgekomen. Des te meer, zo is de
verwachting, bevinden er zich in particu
liere handen.
De nieuwe Stichting Cultureel Erfgoed
Zeeland (SCEZ), opvolgster van onder meer
de Stichting Regionale Geschiedbeoefening
Zeeland, wil zich inspannen om deze vorm
van vergeten, maar typisch Zeeuws erfgoed
vast te leggen. De SCEZ wordt hierbij
gesteund door het Zeeuws Archief, door
landbouwhistoricus Piet van Cruyningen
(Wageningen Universiteit) en door de Uni
versiteit Utrecht.
Ieder die meent zo'n boekje (of vergelijk
bare losse kaarten) in huis te hebben, vra
gen wij dat ons te melden (SCEZ, Aafke
Manni-Bij de Vaate, telefoon 0118-670870;
postbus 49, 4330 AA Middelburg). Wij stu
ren u daarna een eenvoudig formulier toe,
op basis waarvan wij een eerste indruk van
het materiaal kunnen krijgen. In de tweede
helft van dit jaar nemen wij dan contact
met u op om te zien hoe het boekje kan
worden geregistreerd. Wellicht gebeurt dat
via enkele bijeenkomsten 'in de regio'. Het
is niet onze bedoeling dat u het boekje
afstaat, maar dat mag natuurlijk wel!
Deze inventarisatie krijgt mogelijk een ver
volg in 2003, het nationale jaar van de
boerderij. Bij die gelegenheid kan hopelijk
een selectie van de boekjes worden tentoon
gesteld op één centrale plaats of op enkele
plaatsen in Zeeland. Gaat dat door, dan
levert onze provincie een unieke bijdrage
aan 2003 Jaar van de Boerderij!
Aad de Klerk
Consulent regionale geschiedbeoefening
SCEZ
Afb. 1. Opname meet
boek hofstede Landlust
te Heinkenszand.
(Coll. Gemeentearchief
Goes).
12
