Kinderen
W.P. den Toom
Het ongewenst zwanger zijn en het
beschikken over onvoldoende financiële
middelen kon vroeger kleine drama's tot
gevolg hebben. In onze tijd met voorbe
hoedmiddelen en betere sociale zorg is
zoiets minder goed te begrijpen. In die tijd
leverden dergelijke problemen echter veel
verdriet en ellende op. Dit bewijzen de vol
gende voorvallen uit de 18e eeuw zoals die
opgetekend staan in de rol van Criminele
Zaken in Goes.
Sara Blaesse Kuijpers was in 1732 dienst
meid in het Manhuis te Goes. Ze had de
laatste tijd van verschillende mensen te
horen gekregen dat het leek alsof ze zwan
ger was, hetgeen ze steevast ontkende. Op
dinsdag 21 juni 1735 was haar bed opge
schud en onder het stro was toen een dood
pasgeboren jongetje gevonden. De boreling
werd door de stadsdoctoren en chirurgijns
onderzocht; zij constateerden dat het kind
dood geboren was. Het kind was echter zo
gekwetst, dat het anders ook zou zijn over
leden. Sara was hem ondertussen
gesmeerd en zij was de volgende dag ver
dronken gevonden in de westelijke stads
vest. Bij onderzoek van haar lichaam bleek
dat ze recentelijk bevallen was. Dit
gevoegd bij haar ontkenning van zwanger
schap en de geconstateerde verwondingen
van het geboren kind leverde voldoende
bewijs op dat ze de bedoeling had het kind
te doden. De eis luidde dat ze op een horde
naar het galgenveld zou worden gesleept
en dat ze daar in een mik zou worden opge
hangen tot het lichaam verteerd zou zijn V
Protesten van familie en vrienden zorgden
er voor dat dit harde vonnis niet ten uit
voer werd gebracht. Volgens een herzien
vonnis moest ze in een kist onder de galg
worden begraven na daarheen gesleept te
zijn.
Dirck Aarnoutse van den Berge wordt ons
geschetst als een man die alles tegenzat.
Hij had diverse beroepen uitgeoefend; zijn
vrouw was overleden en hij zag geen kans
zijn kinderen te onderhouden. Hij vertrok
op 2 februari 1725 uit de stad Goes en liet
zijn kinderen zonder verzorging achter.
Het enige dat hij deed was een brief schrij
ven aan zijn schoonzuster Maria Schalcke,
waarin hij meedeelde dat hij naar Holland
vertrok en vandaar naar Oost-Indië. Maria
Afb. 1. Het uitspreken van een menson
waardig vonnis als hangen aen een micke
anderen ten exempele' was vroeger niet
ongebruikelijk. Vooral bij zelfmoordenaars
is een dergelijk vonnis regelmatig te vinden.
De betrokkene op de afbeelding is Evaraert
Claesz., geboren in 'Tyelborch buyten
Breda'. Hij had zichzelf in de gevangenis
het 's Gravensteen van Zierikzee verhangen.
Deze illustratie is ontleend aan: J.Th. de
Smidt en M.P. de Bruin - Beeldend recht.
Tekeningen bij strafvonnissen uit Zierikzee
(16e-18e eeuw), Middelburg 1965, p.636,
vonnis nr.19, d.d. 12 september 1562.
6
