Merklappen en hun verhaal
Nel van Leijen en Jopie Janse
De collectie van het Historisch Museum De
Bevelanden omvat een aantal merk-,
letter- en stoplappen. Regelmatig worden
er door schenkingen van particulieren
prachtige exemplaren aan de collectie toe
gevoegd.
Vrijwilligsters van het museum houden
zich bezig met de conservering van deze
textiele werkstukken gemaakt door nijvere
vrouwenhanden.
Een aantal jaren geleden was Zeeland in
de ban van de langste merklap. Veel
Zeeuwse dames hebben met enthousiaste
inzet geborduurd aan deze lap en hiermede
een plaats in het Guinness Record Boek
bereikt.
Borduren is dus nog lang niet uit de mode.
Landelijk bestaat er zelfs een vereniging
van merklap liefhebbers, die nog volop
bezig zijn met eigentijdse merklappen.
Het was vroeger een 'proeve van bekwaam
heid' met daarnaast de verwerking van
symbolen die voor de maakster een bijzon
dere betekenis hadden.
Naast de naam van de maakster, haar leef
tijd en het moment waarop de merklap was
voltooid, werd soms ook de naam van de
lerares vermeld.
Het is juist het verhaal achter de merk- of
stoplap dat het werkstuk bijzonder maakt
en daarom gaan we wat nader in op twee
bijzondere lappen die door het echtpaar
Van Oordt-Kaldenbagh, aan het museum
geschonken zijn. Prof. Dr. P.G.W.J. van
Oordt is een nakomeling van Catharina
Margareta Saaymans, de maakster van de
stoplap, waaraan een rijke geschiedenis is
verbonden. In het winternummer van de
Spuije zullen wij hier nader op ingaan.
De andere merklap die aan het museum is
geschonken, heeft voorzover we hebben
kunnen nagaan, geen verwantschap met de
familie Saaymans.
Onderstaande informatie treffen we op de
borduurlap aan:
'M.S. van der Heys en geeindigt den 8
november 1793 door onderwijs van C(orne-
lia) van Assendelft'. De naam van de lera
res is bekend en komt voor op de lijst van
leraressen die handwerkles gaven te Mid
delburg.
Vanaf 1786 komt de naam van deze hand-
werklerares voor op verschillende lappen
die in de loop van de tijd weer te voorschijn
komen uit de collecties van musea of van
particulieren, tijdens een tentoonstelling.
De laatste vermelding van haar naam
komt voor op een lap van Pieternella van
Assendelft - het zusje van Cornelia van
Assendelft. Deze lap is eind 1790 gemaakt.
Van Maria Suzanna van der Heys is
bekend dat zij op zondag 22 februari 1801
in ondertrouw gaat met Daniel Lootens.
Beiden zijn afkomstig uit Middelburg. Ver
dere gegevens ontbreken en wij houden ons
van harte aanbevolen voor meer informa
tie.
De borduurlap is bijzonder fraai van opzet,
voorzien van vele motieven die op meer
dere Zeeuwse lappen voorkomen. De wolf
links en het hert rechts zijn symbolen die
vaak in combinatie te zien zijn. We zien
twee grote vogels, talrijke grote bloemenva-
zen en twee fruitbomen waarvan de boom
naast de Hollandse Leeuw een perenboom
is. De maagd met de vrijheidmuts op de
stok in haar hand in de omringde tuin
wordt geflankeerd door twee pauwen met
hangende staarten. Het poortgebouw
rechtsonder met het jaartal 1792 onder de
koepel. Van dit poortgebouw weet men nog
steeds niet of het een van de poorten van
Middelburg symboliseert. Ook het huis met
de trapgevel komt op meerdere Zeeuwse
lappen voor. Het geheel wordt omsloten
door een fraaie rand. Deze lap is ruim twee
honderd jaar oud en nog in goede conditie.
De lap is vakkundig schoongemaakt en op
een steunweefsel genaaid en daarna inge
lijst.
Ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan
van de Vereniging 'Merkwaardig', werd in
23