Boekindruk
A. Brandenburg, Hansweert en zijn herbergen 1866-2000, Drukkerij Van Velzen b.v. Krab-
bendijke, 2002.
1866 was een belangrijk jaar, niet alleen
voor Hansweert, maar voor de wijde
omtrek. Op 15 oktober van dat jaar werd
het kanaal door Zuid-Beveland voor de
scheepvaart opengesteld. Dit kanaal zou na
verloop van tijd uitgroeien tot wat J. Kok
in 1986 omschreef als een 'Knooppunt in
West-Europa'. Nu was aan de opening van
het kanaal nogal wat vooraf gegaan. Op 1
juli 1852 was het met name Hansweert
waar, opgeluisterd door een groot feest, de
eerste spade voor de kanaalwerken de
grond inging. Niemand kon toen vermoe
den dat het meer dan 14 jaar zou duren
voordat de vaarweg geopend werd. Maar
het is er toch van gekomen.
De opening van het kanaal was voor Hans
weert tevens het begin van een stormach
tige ontwikkeling. Tot die tijd was het niet
meer geweest dan een onbetekenend
gehucht aan de Westerschelde in de
gemeente Kruiningen. Het was alleen al
lange tijd bekend als overzetveer naar
Vlaanderen.
Zoals altijd en overal ging het ook in Hans
weert waar de zuidelijke ingang van het
kanaal, werd aangelegd. Er kwamen activi
teiten, dagelijks passeerde er een toene
mend aantal schepen. Dat bracht werk
mee, veel werk, op en om de sluis. De schip
pers en de knechten kwamen voor kortere
of langere tijd van boord, ze moesten van
levensmiddelen en vele andere benodigdhe
den worden voorzien. Ze zochten ook ver
tier, gezelligheid, ontmoetingsplaatsen.
Vandaar dat ze als paddestoelen uit de
grond rezen, de cafés en herbergen van
Hansweert. Binnen enkele jaren was het
een dorp met een kerk en een school en van
jaar op jaar méér huizen, méér neringdoen
den, méér herbergen. Niet voor niets kreeg
Hansweert de naam 'Klein Antwerpen'.
De auteur is er geboren en getogen, opge
groeid in en om één van de herbergen. Met
veel geduld en doorzettingsvermogen en
zonder twijfel met veel plezier heeft hij de
gedetailleerde gegevens over de herbergen,
de herbergiers, de tapvergunningen, de
hoeveelheden gedistilleerd die over de
toonbank gingen en nog veel meer, boven
water gehaald.
Ondertussen is het geschiedenis geworden.
Hansweert bestaat nog wel, maar het is uit
het oogpunt van bedrijvigheid geen schim
meer van wat het geweest is. Het verdwij
nen van de sluizen en de kanaalverbreding
hebben een verwoestende uitwerking
gehad. De drukte, de gezelligheid, de nego
tie, het is allemaal verdwenen. Het is
alweer jaren geleden dat de deuren van de
herbergen stuk voor stuk voor de laatste
keer werden dichtgetrokken.
Omdat het de herinnering aan een bijzon
der facet van de samenleving levend houdt,
is dit boek over Hansweert en zijn herber
gen de moeite waard. Iedereen die het dorp
in zijn bloeitijd heeft gekend zal er van
genieten en teruggaan in de tijd. Hans
weert is geen dorp waarover al een over
vloed aan historische publicaties beschik
baar is. Ook daarom is dit boek waardevol.
Brandenburg besluit zijn boek met de
woorden: 'We kunnen niet terug in de tijd.
Dat hoeft ook niet. Want we hebben er van
geleerd. Als het goed is.'
Daar kunnen we nog eens over nadenken.
G.J. Lepoeter
Afb. l.A.
Branden
burg, Hans
weert en zijn
herbergen
1866-2000.
fliWrjbr,
29
