Merklappen en hun verhaal Nel van Leijen en Jopie Janse De collectie van het Historisch Museum De Bevelanden omvat een aantal merk-, letter- en stoplappen. Regelmatig worden er door schenkingen van particulieren prachtige exemplaren aan de collectie toe gevoegd. Vrijwilligsters van het museum houden zich bezig met de conservering van deze textiele werkstukken gemaakt door nijvere vrouwenhanden. Een aantal jaren geleden was Zeeland in de ban van de langste merklap. Veel Zeeuwse dames hebben met enthousiaste inzet geborduurd aan deze lap en hiermede een plaats in het Guinness Record Boek bereikt. Borduren is dus nog lang niet uit de mode. Landelijk bestaat er zelfs een vereniging van merklap liefhebbers, die nog volop bezig zijn met eigentijdse merklappen. Het was vroeger een 'proeve van bekwaam heid' met daarnaast de verwerking van symbolen die voor de maakster een bijzon dere betekenis hadden. Naast de naam van de maakster, haar leef tijd en het moment waarop de merklap was voltooid, werd soms ook de naam van de lerares vermeld. Het is juist het verhaal achter de merk- of stoplap dat het werkstuk bijzonder maakt en daarom gaan we wat nader in op twee bijzondere lappen die door het echtpaar Van Oordt-Kaldenbagh, aan het museum geschonken zijn. Prof. Dr. P.G.W.J. van Oordt is een nakomeling van Catharina Margareta Saaymans, de maakster van de stoplap, waaraan een rijke geschiedenis is verbonden. In het winternummer van de Spuije zullen wij hier nader op ingaan. De andere merklap die aan het museum is geschonken, heeft voorzover we hebben kunnen nagaan, geen verwantschap met de familie Saaymans. Onderstaande informatie treffen we op de borduurlap aan: 'M.S. van der Heys en geeindigt den 8 november 1793 door onderwijs van C(orne- lia) van Assendelft'. De naam van de lera res is bekend en komt voor op de lijst van leraressen die handwerkles gaven te Mid delburg. Vanaf 1786 komt de naam van deze hand- werklerares voor op verschillende lappen die in de loop van de tijd weer te voorschijn komen uit de collecties van musea of van particulieren, tijdens een tentoonstelling. De laatste vermelding van haar naam komt voor op een lap van Pieternella van Assendelft - het zusje van Cornelia van Assendelft. Deze lap is eind 1790 gemaakt. Van Maria Suzanna van der Heys is bekend dat zij op zondag 22 februari 1801 in ondertrouw gaat met Daniel Lootens. Beiden zijn afkomstig uit Middelburg. Ver dere gegevens ontbreken en wij houden ons van harte aanbevolen voor meer informa tie. De borduurlap is bijzonder fraai van opzet, voorzien van vele motieven die op meer dere Zeeuwse lappen voorkomen. De wolf links en het hert rechts zijn symbolen die vaak in combinatie te zien zijn. We zien twee grote vogels, talrijke grote bloemenva- zen en twee fruitbomen waarvan de boom naast de Hollandse Leeuw een perenboom is. De maagd met de vrijheidmuts op de stok in haar hand in de omringde tuin wordt geflankeerd door twee pauwen met hangende staarten. Het poortgebouw rechtsonder met het jaartal 1792 onder de koepel. Van dit poortgebouw weet men nog steeds niet of het een van de poorten van Middelburg symboliseert. Ook het huis met de trapgevel komt op meerdere Zeeuwse lappen voor. Het geheel wordt omsloten door een fraaie rand. Deze lap is ruim twee honderd jaar oud en nog in goede conditie. De lap is vakkundig schoongemaakt en op een steunweefsel genaaid en daarna inge lijst. Ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan van de Vereniging 'Merkwaardig', werd in 23

Tijdschriftenbank Zeeland

De Spuije | 2003 | | pagina 25