Het gaandeland van pastoor Willem Wisse in 's-Heer
Arendskerke
Paul Harthoorn
Tijdens een onderzoek naar de 19e eeuwse
bevolking van Baarsdorp, waarbij ik als
bron o.a. het kadaster raadpleegde, vond ik
dat zeven percelen bouw- en weiland op
naam stonden van Jan den Bruiker, suc-
cesseur van Pastoor Willem Wisse' (afb.l).
Een eerste poging om deze personen te
identificeren faalde. De enige pastoor van
die naam die ik kon vinden lag al meer dan
470 jaar begraven in de kerk van 's-Heer
Arendskerke, een voldoende reden om aan
te nemen dat hij onmogelijk de gezochte
persoon kon zijn. Dit was voorbarig. Bij
verdere naspeuringen bleek het land in
Baarsdorp wel degelijk eigendom te zijn
geweest van deze pastoor Wisse. Het zoe
ken naar de reden waarom dit feit in de
kadastrale legger gememoreerd werd
leverde zulke interessante en onverwachte
resultaten op, dat het de moeite waard leek
om dit hier te publiceren.
Op 23 oktober 1521 overleed Willem Wisse,
pastoor van 's-Heer Arendskerke. Zijn graf
zerk is bewaard gebleven en is, samen met
een aantal andere stenen, ingemetseld in
de muur onder de toren (afb.2). Er staat de
volgende inscriptie op:
'Hier leght begraven Heer WILLEM WYSSE
pastor van deser kerke was, sterf anno
XVc ende XXI den XXIIIen dach in October
Godt heb de ziele'
Over zijn leven is heel weinig bekend. Wij
zijn in feite meer te weten gekomen over
zijn naaste familie en erfgenamen, want
Willem Wisse had zich strikt gehouden aan
het bijbelse woord:Bestelt Uw huis want
gij zult sterven en niet leven>X) en had eigen
handig een uitvoerig testament opgesteld,
waarin hij tot in de kleinste details
beschreven heeft wat er na zijn dood met
zijn bezittingen moest gebeuren. Als
geleerd man lag het voor de hand dat hij
dit in het Latijn deed. Dit testament, dat
hij liet inschrijven in het jaargetijdenboek
van de kerk van 's-Heer Arendskerke is
met het boek zoek geraakt en waarschijn
lijk verloren gegaan. Maar om redenen die
we later zullen lezen, is er omstreeks het
einde van de 16e eeuw een Nederlandse
vertaling van gemaakt. Hiervan zijn twee
kopieën teruggevonden. Een werd ontdekt
in het gemeentearchief van Sluis en is in
1905 gepubliceerd door pastoor
G.C.A. Juten.2' Deze kopie is in 1944 verlo
ren gegaan. De andere is bewaard gebleven
in het archief van het Hof van Holland.
Het bestaan van het testament is gememo
reerd in Oudheden en Gestichten van Zee
land.3' Onder "s-Heer Aartskerke' staat het
volgende:
'In het jaar 1510 was aldaar Pastoor Wil
lem Wissen; en heeft den 27 Augusti in
't jaar 1518 een testament gemaakt: 't welk
in de Latijnsche taal en op parkement
geschreven te lezen staat in het Jaargety-
boek der gemelde kerke. In dit testament
belast hij dat er alle donderdagen een
Hoogmis met een Diaken en Onderdiaken
zal gezongen worden ter eere van het
Alderheiligst Sakrament: met dit beding
dat soo dikwils als die Mis achtergelaaten
word de inkomsten zullen uytgekeert wor
den aan de arme huisgezinnen. Dan begeert
hij noch dat onder de voornoemde Misse
zoo wel als in de Missen van de Zon- en
Heiligdagen gezongen zal worden de Lof-
zanf O Salutaris Hostia*. Noch sticht hy
een Jaargety voor zijnen broeder Rogiers
Wissen. Dan stelt hy ook Zondagsche gebe
den in voor zijn ouders Wissen Rogiers, en
Dorothea: en voor Hugo, Kornelis, en
Adriaan Wissen. Noch heeft hy een stich
ting gemaakt om de kerkelijke getijden
driemal te zingen in het Oktaaf van het
Allerh. Sakrament. En om dezelfde getijden
14
