Een rondblik in Goes in het jaar 1704
Zoals gebruikelijk spelen de schutterijen in
deze oproeren een belangrijke rol. Oranje
gezinde schutterijen worden gesteund door
winkeliers, zeelui en vissers.
De anti-Oranjegezinden/Staatsgezinden
vinden hun aanhang bij de middengroepen.
De opstand in Zeeland begint in Tholen in
april 1702 gevolgd door Goes en Middel
burg.
Maar nu terug naar Spanje -
In 1700 is de Koning, Karei II kinderloos
overleden. Zijn grote rijk heeft hij nagela
ten aan de kleinzoon van Lodewijk XIV.
Opnieuw dreigt een overheersende positie
van Frankrijk in Europa.
Willem III brengt Engeland, het Duitse
Rijk en de Republiek samen in een coalitie
om dat te verhinderen.
De Spaanse burgeroorlog wordt groten
deels in de Zuidelijke (Spaanse) Nederlan
den uitgevochten.
De Republiek levert een groot beroepsleger
voor de daadwerkelijke strijd tegen Frank
rijk.
Maar ook de gewesten zijn paraat. Zo ook
Zeeland. In 's-Gravenpolder wordt de trom
mel van de schutterij gerepareerd. En alsof
dat nog niet voldoende is wordt alsnog een
nieuwe trommel aangeschaft.
Ook 's-Heer Abtskerke zit niet stil. Op de
dijken worden houten wachthuizen gezet.
Gaat U maar rustig slapen.
In 1713 eindigt de Spaanse Successieoorlog
met de vrede van Utrecht.
Als een ding duidelijk is bij de onderhan
delingen, dan is het dat de Republiek
heeft afgedaan als grote mogendheid.
Engeland zal de rol van de Republiek
overnemen.
Financieel zit de Republiek ook aan de
grond. De Zuidelijke Nederlanden komen
in het bezit van de Oostenrijkse Keizer
(Oostenrijkse Nederlanden).
J. Adriaanse
Algemene toestand
Het jaar 1704 kenmerkt zich door bepaalde
spanningen en onrust.
In april vertonen zich verscheidene vijan
delijke en gewapende 'chaloupen' op de
Zeeuwse binnenstromen. Ze hebben al
enkele binnenlandse vaartuigen wegge
voerd en te vrezen is 'dat zij op het vaste
land in de Heerlijkheid van Borssele wel
ietwes vijandelijks mogten ondernemen aan
personen of goederen'. Het Stadsbestuur
besluit baljuw en schepenen van de Heer
lijkheid van Borssele te gelasten 'dat bin
nen de Heerlijkheid tegen alle onverhoopte
invasiën sal worden gehouden een ordente
lijke en sufficante wacht in het wachthuis
aldaar en daaromtrent'.
Wat ook indruk maakt in de stad is de ver
overing van Gibraltar door een
Engels/Staatse vloot op de Spanjaarden.
Uit de Stadsrekening blijkt een uitgaaf aan
Majoor Jan de Koek voor 'hetgene hij ver
schoten hadde in fictory schieten over
Gibraltar den 17 september 1704'
Maar het is dit jaar vooral de geweldadige
uitbarsting in de straten en vóór het Stad
huis van Middelburg die de gemoederen
van het Stadsbestuur bezighoudt. Het gaat
om enkele groepen rivaliserende regenten.
Op 2 februari rapporteert burgemeester
Westerwijk vanuit de Statenvergadering
over de Middelburgse onlusten. Het notu
lenboek vermeldt: 'Burgemeester Wester
wijk op heden van de tegenwoordige staats
vergadering herwaarts wezende
overgekomen, heeft haar edelagtbaren
omstandig rapport gedaan van de tumultu-
aire beweging en exerabile samenswering,
door enige geremoveerde oude regenten,
geassisteerd door een opgeraapt uitschot uit
de naburige steden, tegen de wettige en
gestabiliseerde regering van Middelburg, in
die stad op de 26e januari 1704 onderno
men en onder de Segen van God Almagtig
door de goede borgerie gewapendenhand
gelukkig gedempt'Er komt ook een brief
11
