ring van leerplicht. Na de opening van de
vergadering vroeg hij als eerste het woord
om daarvoor nog eens te pleiten. Van de
aanwezige voorstanders van de bijzondere
school reageerde dr. A. Kuyper daarop
onmiddellijk. Ging de vereniging deze kant
op, dan zouden hij en de zijnen zich daaruit
terugtrekken. Toen de vergadering na een
zeer rumoerige discussie inderdaad besloot
de leerplicht niet als doel van de vereni
ging te kiezen, eiste Kuyper dat kosteloos
onderwijs evenmin een middel mocht zijn
om de doelen te bereiken. Dat zou immers
alleen het bezoek aan de openbare school
ten goede komen. Dit veroorzaakte grote
opwinding. Verhagen zwaaide met zijn
hoed en riep luid op dit punt vooral niet toe
te geven. Dat deed men ook niet, waarop
Kuyper en zijn aanhang de zaal demon
stratief verlieten.201
Met nadruk heeft Otto Verhagen zijn stem
pel ook gedrukt op de beginperiode van
Volksvermaken. Een belangrijke aanlei
ding tot de oprichting van deze vereniging
was een debat eind 1866 in de gemeente
raad over een verzoek om subsidie door de
harmonie De Volharding. Omdat er voor
het gewone volk nauwelijks publieke ver
makelijkheden waren, was Otto Verhagen
daar een voorstander van. Als tegenpresta
tie zou de harmonie 's zomers openbare
concerten moeten verzorgen. Een meerder
heid van de raad vond dat 'vermaken voor
het volk' uit particuliere middelen beko
stigd moesten worden.211
De hint was duidelijk. Verhagen overlegde
met mr. M.J. de Witt Hamer en dr. A.P.
Fokker en in januari 1867 werd door hen
met een tiental anderen de "Vereeniging tot
het regelen en bevorderen van volksverma
ken te Goes' opgericht. Volksvermaken
stelde zich ten doel 'om het volk door
gepaste uitspanningen en feestelijke bijeen
komsten, aangenaam en zoo nuttig mogelijk
bezig te houden, opdat de smaak voor het
goede en schoone aangewakkerd worde.De
Goessche Courant ondersteunde dit van
harte. Zo kon men tegemoet komen 'aan de
vaak geuite klagt, dat ons volk meestal aan
die vermakelijkheden zich overgeeft, die of
ongepast of voor de zedelijkheid verderfelijk
zijn.' De betrokkenheid en medeverant
woordelijkheid van 'het volk' werd onder
streept door het instellen van een contribu
tie van een dubbeltje per maand.221
Otto Verhagen was gedurende de jaren
1867 en 1868 voorzitter van de vereniging.
Wanneer in de stad openbare feesten geor
ganiseerd moesten worden, was Volksver
maken meestal het eerste aanspreekpunt.
De vereniging werd dan eerder als een
feestcomité beschouwd dan als organisatie
ter behartiging van de belangen van de
leden. Het was niet altijd duidelijk welk
accent in een bepaalde situatie het meeste
gewicht moest krijgen. Dit kwam duidelijk
naar voren in 1868 bij het feest ter gele
genheid van de opening van de spoorlijn
Bergen op Zoom-Goes. Eigenmachtig was
voorzitter Verhagen op het verzoek van het
gemeentebestuur ingegaan om dit te orga
niseren. Binnen het bestuur ontstonden er
problemen over. Waarschijnlijk was dit de
reden van de terugtreding als voorzitter
van Otto Verhagen.
Handboogschutterij
In het midden van de negentiende eeuw
waren in deze omgeving, min of meer in
navolging van de schutterijen uit de late
Middeleeuwen, de handboogschutterijen in
opkomst. Zo werd ook in Goes kort na
elkaar een drietal schutterijen opgericht.
Dat waren 'Altijd in Roeren', 'Jacoba van
Beieren' en 'Willem Teil'. 'Altijd in Roeren'
was de oudste. De vereniging was in 1848
opgericht in het vlak bij Goes gelegen Wis-
sekerke, maar had vanaf 1853 domicilie in
de stad zelf, in de Prins van Oranje. Een
jaar na de oprichting aanvaardde Koning
Willem III het beschermheerschap van de
vereniging, waarna de officiële naam werd:
'Koninklijke Handboogschutterij Altijd in
Roeren'. Jaarlijks in de maand augustus
werd het 'Schieten van den Koning' gehou
den.
Wat precies de reden was om kort na
'Altijd in Roeren' een nieuwe handboog
schutterij op te richten is niet duidelijk. Er
zijn tekenen die er op wijzen dat de oprich
ting van 'Jacoba van Beieren' te maken
had met verzet tegen de politieke kleur van
'Altijd in Roeren'. Bij 'Jacoba van Beieren'
lag het zwaartepunt op 'de veraangena-
12
