Ruiterpad naar Baarland
Cees de Vries
Op 22 september 2005 is de Heemkundige
Kring De Bevelanden met ongeveer vijftig
leden naar Baarland getogen. Dit om het
dorpje eens te bekijken en uitleg te krijgen
omtrent ligging en historie en om te zien
hoe het verleden zich in de hedendaagse
situatie heeft ingepast, of hoe het heden
een kind is van het verleden.
De excursie naar verschillende locaties en
de uitleg van de geschiedenis van Baarland
stond onder leiding van c.q. werd gegeven
door Jan de Ruiter en wel aan de hand van
zijn in 2004 verschenen boek 'Baarland
land tussen Honte en Zwake'.
De ontvangst en het eerste deel van het
programma speelden zich af in het dorps
huis van Baarland 'The Cameronian', een
naam die verwijst naar de bevrijding op 26
oktober 1944 en ook nu nog in ere wordt
gehouden.
Jan de Ruiter liet de geschiedenis beginnen
in 1275, het jaar waarin het dorp met de
kerk voor het eerst wordt beschreven.
Helaas woedde er in die tijd een strijd tus
sen de graven van Holland en Vlaanderen:
Floris V en Gwijde van Dampierre over de
zeggenschap over Zeeland. Een Vlaams
legertje maakte in 1295 Baarland alweer
met de grond gelijk en zo kwam er al snel
een eind aan het eerste Baarland. Hierna
is het dorp weer herbouwd maar vermoede
lijk op een andere plaats. Bij die gelegen
heid werd het dorpje in de vorm van een
rechthoekig plein gebouwd, waarvan de
oorspronkelijke vorm nu nog te zien is.
Na de wederopbouw werd Baarland, mede
door de komst van het invloedrijke geslacht
Van Renesse het belangrijkste dorp van
het toenmalige eiland Borselen. Er werden
door de feodale heren privileges en tolvrij
heid verleend en hierdoor was er sprake
van een stijging van de welvaart.
De Ruiter legde ook uit dat de Zeeuwse
geschiedenis, en dus ook die van Baarland,
mede inzichtelijk gemaakt kan worden
door archeologie en bodemkunde. De histo
ricus moet respecteren dat er voor wat
betreft de geschreven bronnen grenzen
zijn, wat inhoudt dat er een samenwerking
moet zijn met andere disciplines zodat dan
een verhaal met een wetenschappelijke
strekking ontstaat.
Na de zeer boeiende
voordracht, uitleg en
anekdotes stond er
een bezichtiging van
de Hellenburg op het
programma. Van de
Hellenburg zijn thans
alleen de fundamen
ten nog te bezichtigen,
die een indruk geven
van de omtrek vormen
en situering van het
kasteel.
Hoe het kasteel er
precies heeft uitgezien
kan niet meer worden
nagegaan, aangezien
er diverse bouwfases
zijn geweest en er in
de loop der eeuwen
Afb. 1. Een deel van de fundamenten van de Hellenburg.
(Foto's C. de Vries.)
30
