overtredingen: en stelt mij niet tot eenen
smaet des dwazen.'15'
Als er na beëindiging van de schorsing al
werkelijke hoop op permanente verbetering
was, bleek die snel ijdel te zijn. Na de schor
sing bleven de klachten over openbare dron
kenschap en wangedrag de classis bereiken.
Vooral zijn schandalig optreden op de Vlis-
singse kermis in juli 1738 had veel stof doen
opwaaien. Daar was een gezelschap van
ongeveer twintig personen van Baarland en
Oudelande naartoe gevaren. De kerkenraad
van Oudelande had hem zeer tot zijn onge
noegen, toen hij daar op zondag 20 juli had
gepreekt, er ernstig over onderhouden. Er
was overtuigend bewijs van zijn misdragin
gen, hoewel, één van de getuigen was Janus
Boodsgeselle. Over hem zei de dominee:
'...diegelijk bekend is, op overspel betrapt
sijnde, te Middelburg eenigen tijd gevangen
heeft geseten. Is dat een eerlijk man?' Op
6 oktober 1738 deed de classis de uitspraak
om dominee Hermanus van Toll opnieuw
voor een periode van zes weken te schorsen.
Het zou niet baten.16'
29 maart 1739, eerste Paasdag
Het was al eerder voorgekomen dat domi
nee Van Toll op zondag dronken was, zoals
op 9 februari 1738. Hij was toen niet
alleen buiten staat geweest om den heijligen
dienst waer te nemen, maer dat den chirur
gijn hem ader heeft moeten laten om nog
meerder swaerigheit voor te komen.' Tie chi
rurgijn van Baarland, Tobias Weiskrop had
er samen met Elisabeth Bartels een schrif
telijke verklaring over afgelegd. Over de
chirurgijn zei dominee Van Toll:eene,
die na gerugten, die seer waerschijnelijk
sijn, geduerig en aenhoudende sich in de
sonden van dronkenschap verloopt en dik-
wils soo ver is, dat hij selve niet weet wat
hij segt of doet.'
Op 12 oktober 1738 had hij direct na de
ochtenddienst zijn dienstbode naar de
ouderling Van Duimen en naar de koster
gestuurd en laten zeggen dat hij 's middags
niet zou preken. Hij gaf voor een brief
gekregen te hebben, waardoor hij direct
weg moest. Die brief kon hij later niet
tonen. Dergelijke smoesjes werden nader
hand meer regel dan uitzondering.
Maar nu was het paasmorgen, hoogtijdag
in het kerkelijk jaar. De kerk zat vol. Al
vroeg had de gemeente van Baarland zich
in de kerk verzameld om de ochtenddienst
mee te maken. Maar het was foute boel.
Wat nog niet eerder was voorgekomen,
gebeurde nu. Vanaf het moment dat de
predikant de kerk betrad en de preekstoel
beklom, was het duidelijk: hij was stom
dronken. Verbijstering en ergernis over
heersten in Baarland. Verder werd er die
zondag tegen alle regels in geen kerkdienst
gehouden.
De volgende dag ging ouderling Jan Steen-
poorte naar de pastorie voor een gesprek.
Hij was 'seer geërgerd' omdat de dominee
en zijn vrouw lieten zeggen niet thuis te
zijn, 'want hij hoorde haer spreken.
In vergadering van de kerkenraad op
3 april (dominee Van Toll was 'door onpas-
selijkheit absent'werd besloten om de pre
dikant onder censuur te plaatsen. Ook zijn
echtgenote kreeg via de koster de bood
schap dat ze uit de kerk moest blijven 'om
gegeve ergernisse tegen den kerkenraad'.
Tijdens de kerkenraadsvergadering van
19 april liet de dominee opnieuw verstek
gaan. De kerkenraad besloot unaniem 'om
de groote ergerlijkke sake van Dom. Hl. van
tHol aan het Ed. Classis in handen over te
geven.'
Een groot aantal lidmaten ondertekende
een op 30 maart opgestelde verklaring over
het gedrag van de dominee:attesteeren
in desen als dat wij op Zondag den Eersten
paasdag den 29 maert 1739 voor de middag
in de kerke onder den dienst van Dom. van
thol sijn geweest en tot onse droefheit en
smerte hebben moeten zijen en hooren dat
Dom. van thol zoo dronken heeft gepreekt
dat het was om over te schreijen tot God
voor al die in de kerke zijn geweest. Ja soo
bespottelijk was dat self hinders van tien a:
twaelf jaer daer mede laghten wegens de
wonderlijkke manieren die Dom. van thol
vertoonde. Ja dat hij geduerig aen den pre
dikstoel moest vast houden om staande te
blijven. Dit alles is waerheit.'
Van de schepenen van Baarland hadden
Jan Verloorekost, David Orlians, Jacobus
Bliek en Frangois van de Guchte de kerk
dienst bijgewoond. Ter ondersteuning van
9
