quent (p.m. 70 slagen), de buik in de
breedte uitgezet, vooral naar de linkerzijde,
pijnlijk en gespannen Toen hij tot
inwendig onderzoek overging, bespeurde ik,
zo lezen we in zijn verslag, bij het opslaan
der dekens, een ondragelijken, rottigen
stank; de vagina was vochtig, niet bijzonder
gevoelig, noch heet In het Orificium
ontdekte ik eene voorliggende extremiteit
van het foetus; doch de ongemakkelijke hou
ding waarin ik genoodzaakt was te explore
ren, belette mij om diep genoeg in te drin
gen, zoodat ik niet kon onderscheiden of het
voorliggende kindsdeel eene hand of een
voet was Gezien de ellendige situatie
waarin Paulina zich bevond, vreesde Snoep
het ergste. Hij besloot de vrouw uit de bed
stede te halen en op het zogenaamde korte
bed te leggen. Het inwendig onderzoek in
die, voor het oogmerk meer geschikte
ligchaamshouding herhalende, onderkende
ik eene linkervoetligging, met den hiel
links, de teenen rechts, andere kindsdeelen
kon ik niet ontdekken. Ik had thans te kie
zen: öf, om de vrouw te laten sterven; öf, om
te beproeven het foetus te extraheren en
alzoo de eenige, hoewel onwaarschijnlijke
kans tot redding der moeder voor 't minst
niet te verzuimen. Ik besloot tot het laatste
en, geadsisteerd door den Heer Hoogendorp
gelukte het mij, met weinig moeite de
vrucht te extraheren. Dezelve was van het
mannelijk geslacht, behoorlijk ontwikkeld;
doch reeds tot een staat van verregaande
ontbinding overgegaan. Het stuk navel
streng nog aan het foetus gehecht, had een
lengte van p.m. 4 a 5palm. De eenige
betrekkelijk geringe moeite welke de extrac
tie mij veroorzaakte, bestond in de noodza
kelijke voorzorg om het tot verrotting over
gegane foetus in zijn geheel af te halen,
wilde ik niet genoodzaakt worden tot meer
gecompliceerde en bijgevolg dieper ingrij
pende kunsthulp, welker invloed op de uit
geputte barende noodlottig zijn moest.
Na afloop van de operatie, die niet meer
dan tien minuten in beslag had genomen,
werd de vrouw in bed gelegd. Ondanks het
feit dat Paulina opvallend rustig was en
volgens Snoep met den afloop tevreden, ble
ven hij en Hoogendorp bezorgd over de toe
stand waarin ze verkeerde. Ze hadden ech
ter alles gedaan wat in hun vermogen lag
en besloten naar huis te gaan. Vóór ons
vertrek, zo noteerde Snoep, ontmoetten wij,
ten huize der vrouw, de heeren Birkenfeld
en Quadekker, Heel- en Vroedmeester te
Colijnsplaat. Ik meende niet collegiaal te
handelen, den heer Birkenfeld in tegen
woordigheid der huisgenooten, naar de
antecedenten van dat noodlottige geval te
vragen. Het gezelschap besloot daarom
naar de herberg te gaan, alwaar de heer
Birkenfeld een kort en onvolledig relaas gaf
van het voorgevallene. Birkenfeld zei dat
hij de verlostang had gebruikt, maar
slechts één lepel had ingebragt. Bij gemis
aan genoegzame ontsluiting had hij van
verdere applicatie moeten afzien.
Nadat ze afscheid van elkaar hadden geno
men, sprak Snoep met Hoogendorp af dat
ze de volgende dag de patiënt zouden
bezoeken. Dat bleek evenwel niet meer
nodig te zijn. Snoep kreeg namelijk van
Hoogendorp te horen, dat de kraamvrouw,
nog denzelfden avond, waarop de verlossing
had plaats gehad, bezweken was.
Snoep stak zijn verontwaardiging over de
handelwijze van Birkenfeld niet onder
stoelen of banken: Voor mij lag een slagt
offer van verzuimde kunsthulp; eene onge
lukkige, die, na een langdurige worsteling,
het oogenblik harer verlossing met wanhoop
verbeidde. Uit het verloskundig onderzoek
bleek de mogelijkheid om aan dat verlan
gen zonder buitengewone inspanning te vol
doen, en daardoor de moeder te bevrijden
van den ondragelijken last eener tot verrot
ting overgegane vrucht, wier langer verblijf
haar dien dood spoedig in den armen moest
voeren. Kortom: Birkenfeld had zich vol
gens Snoep zwaar vergrepen aan weten
schap en humaniteit.2)
De tragedie was voor de burgemeester van
Kats reden genoeg om de rechter in te
schakelen en de provinciale geneeskundige
commissie in te lichten over het verregaand
pligtverzuim van den geneesheer Bastiaan
Birkenfeld. Enerzijds schreef hij dit plichts
verzuim toe aan de onverschilligheid van
Birkenfeld, die tegenover de burgemeester
had verklaard ten aanzien van ingezetenen
der gemeente Cats geene verpligtingen te
32
