Cursus geschiedenis Goes:
in het voetspoor van notaris Mels
Frank de Klerk
In Goes leeft in de tweede helft van de zes
tiende eeuw notaris Cornelis Janszoon
Mels. Er zijn in deze tijd nog meer notaris
sen in Goes werkzaam, maar van Mels
bleef het oudste archiefmateriaal bewaard.
Het gaat om een fragment van een notaris
protocol uit de jaren 1562-1564. Van geen
enkele andere Zeeuwse stad bleven nota
risakten uit deze tijd, van vóór de Reforma
tie, bewaard. Dit maakt het materiaal
uniek, en de moeite waard om te bestude
ren. In de akten komen diverse kerkelijke
instanties voor die dan nog bestaan; pas
een vijftiental jaren later verdwijnen deze
onder druk van de Reformatie. Daarnaast
maakt de notaris akten voor een uiteenlo
pende klandizie, waar tal van bijzonderhe
den over Goes en Zuid-Beveland in naar
boven komen. Mels is niet alleen notaris,
hij is ook één van de drie procureurs voor
de vierschaar in Goes. Aan de hand van de
zittingen van de vierschaar is het functio
neren van Mels ook hier te volgen. De
akten uit de jaren 1562-1564 zijn toevallig
bewaard gebleven, maar het zijn ook jaren
die buitengewoon belangrijk zijn in de
Nederlandse geschiedenis. Ze vormen de
aanloop naar de eerste geweldsuitbarsting
van 1566 (Beeldenstorm), gevolgd door de
repressie onder Alva, uitmondend in de
Opstand en het ontstaan van de Republiek.
Mels is de kapstok waaraan de cursus
wordt opgehangen.
Met notaris Mels verdiepen we ons in de
jaren zestig van de zestiende eeuw, die bol
stonden van de spanningen en veranderin
gen. In de cursus is naast aandacht voor de
inhoud van de notarisakten en rechtbank
verslagen ook ruimte voor beeldmateriaal.
Hoe moeten we ons de notaris voorstellen,
waar woont hij, hoe ziet zijn kantoor eruit,
wat houdt zijn functie precies in, welke
richtlijnen heeft hij, hoe werkt de vier
schaar, wat is de rol van een procureur
hierin. Door tal van thema's door de ogen
van Mels te bekijken krijg de cursist een
aansprekend en verrassend beeld van het
Goes uit het midden van de zestiende
eeuw.
Bijkomend voordeel is dat de schrijfhand
van Mels (of van zijn klerk) buitengewoon
fraai is om te zien. De periode van het pro
tocol van Mels is zonder meer een schar
nierpunt: een afsluiting van de middeleeu
wen, en de bakermat van de moderne tijd.
Met de periode 1562-1564 kun je teruggrij
pen naar de vijftiende en begin zestiende
eeuw, en vooruitkijken naar de tijd die
komen gaat, tot ca. 1600.
De cursus is samengesteld en wordt gege
ven door Frank de Klerk van het Gemeen
tearchief Goes. De lokatie is het gemeente
huis aan de M.A. de Ruyterlaan. De duur
bedraagt 4 avonden, dinsdag 16, 23, 30
januari en 6 februari 2007. Onderdeel van
de cursus is een wandeling door de binnen
stad, letterlijk 'in de voetsporen van Mels'.
Deze zal in een weekend gehouden worden.
De lessen hebben de volgende onderwer
pen:
1. het kantoor van de notaris
2. de stad van de notaris
3. de wereld van de notaris
4. de cultuur van de notaris.
De cursus is niet onder één noemer te van
gen: er zit enige kunst in, maar ook poli
tiek, recht, godsdienst, mentaliteit, oud
schrift, etc. Het is voor de eerste maal dat
een dergelijke cursus is opgezet door het
Gemeentearchief van Goes. Het is een ver
volg op de oud-schriftcursussen die jaren
lang georganiseerd zijn. Als deze opzet
aanslaat dan zullen er meer periodes uit de
Goese/Bevelandse geschiedenis op deze
manier voor een cursus bewerkt worden.
De cursus is bedoeld voor geïnteresseerden
in de Goese geschiedenis, en in de tijd van
de Opstand. Elke liefhebber van regionale
36
