Boekindruk
Nieuwdorp: nieuw dorp in de Kraaijerts. Auteur J. de Ruiter. Geschreven in opdracht van
het gemeentebestuur van Borsele. Uitgegeven door de Koperen Tuin in Goes. Te koop in de
boekhandel en bij de gemeente Borsele voor 19,50.
Na het verschijnen van dit boek heeft de
schrijver er nog twee te gaan en dan zullen
alle dorpen van de gemeente Borsele over
hun eigen geschiedenis in boekvorm kun
nen beschikken.
In de inleiding geeft de schrijver een kort
overzicht van de geschiedenis van het dorp.
Het ontstond na 1642 in de West-Kraaijert-
polder, op een stuk land dat niet geschikt
was voor de landbouw.
Omstreeks 1700 bestond het dorp (woonge
meenschap) uit een twintigtal huisjes die
gegroepeerd waren rondom een plein. Aan
het plein waren ook een herberg, een
smidse en een wagenmakerij gevestigd.
Nieuwdorp was geen zelfstandige
gemeente maar behoorde bij 's-Heer
Arendskerke.
De bevolking bestond hoofdzakelijk uit boe
ren, arbeiders en dagloners. De rijke boeren
woonden op hun grote hofsteden rondom
het dorp. Er was geen kerk, geen school,
zelfs geen molen. Iedere samenbindende
factor ontbrak. Hierdoor was en bleef een
grote scheiding tussen rijk en arm bestaan.
Mogelijkheden om elkaar te ontmoeten
waren in het dorp niet aanwezig.
Pas in de negentiende eeuw ontwikkelde
Nieuwdorp zich tot een echt dorp met
school, kerk en windmolen. Deze waren
weer een stimulans voor de verdere groei.
Om de bevolkingsgroei op te vangen wer
den nieuwe woonwijken aangelegd, zoals
Citadel en Coudorp.
In de eerste helft van de twintigste eeuw
was Nieuwdorp uitgegroeid tot een echt
dorp met niet minder dan drie kerken,
twee scholen, twee molens, veel winkels,
werkplaatsen en een landbouwhaven. De
auteur geeft ook een beschrijving van de
ontstaansgeschiedenis van het gehele
gebied, die gaat terug tot in de Romeinse
tijd. Hij verwijst eveneens naar de belang
rijke rol die de vele ambachtsheren en
latere regentenfamilies in de loop der eeu
wen gespeeld hebben.
Speciale aandacht wordt besteed aan het
kerkelijk leven in Nieuwdorp. Opvallend is
dat in de Kraaijertpolders vooral Katholie
ken woonden en in het dorp Gereformeer
den. Tot 1914 waren de inwoners van
Nieuwdorp voor hun
kerkelijke verplichtin
gen aangewezen op
het verre 's-Heeren-
hoek.
Of het aan de aard
van de bewoners lag
of aan de afwezigheid
van direct toezicht
door kerkelijke auto
riteiten is niet duide
lijk maar het dorp
telde nogal wat zon
daars. Drankmis
bruik, onderlinge
ruzies en verstoring
van de zondagsrust
kwamen er regelma
tig voor.
Afb. 1. De Coudorpsedijk omstreeks 1930. (Foto's uit het boek.)
39
