huis "Het Hemelrijk" was en is een ver
sterkte boerderij met een heuvel en omge
ven door een gracht. De boerderij functio
neert niet meer als zodanig maar is nog
wel bewoond. De Egbert Petruspolder, een
polder ten westen van Wolphaartsdijk is
naar hem vernoemd en zo raakt hij niet in
de vergetelheid'.
In het spoor van de ruiter uit Colijnsplaat
vinden we slechts stof terug en niets meer
van het credo van de Franse Revolutie en
in haar voetspoor de Bataafse Republiek:
vrijheid, gelijkheid en broederschap.
Wel bleef de Franse wetgeving: Code
Civiel, Code Commerce, Code Penal en ook
de rechterlijke en bestuurlijke organisatie
van invloed op onze wetgeving.
Na de installatie van Willem I werd de
oligarchie weer in ere hersteld en het
Ancien Regime wilde de verhoudingen tus
sen de burgers weer in oude staat terug
brengen, vooral op het platteland. Hier had
men immers nog niet gehoord van de waar
dering van het individu en de eigen verant
woordelijkheid die sinds de Verlichting een
ideaal was waarvoor gestreden moest wor
den. De uitingen in de kunst van die tijd,
de Romantiek, en het idealisme gingen aan
het proletariaat voorbijZij hadden andere
zorgen: hoe in leven te blijven. Arbeid werd
uitsluitend gewaardeerd als onderdeel van
het productieproces en als gevolg hiervan
was arbeid koopwaar. Het arbeidsloon
werd bepaald door de wetten van vraag en
aanbod en men hield geen rekening met de
vraag of de arbeiders met dat loon in mens
waardige omstandigheden konden leven
(Adam Smith, Wealth of Nations, 1776).
Arbeid dus, waar mogelijk voor een honger
loon, in een wereld waarin het proletariaat
alleen als kostenfactor werd gezien en met
zo min mogelijk afgescheept moest worden.
Deze situatie heeft in Zeeland veel langer
geduurd dan in de rest van Nederland.
Een en ander kan te maken hebben met
de geïsoleerde ligging van Zeeland en de
afhankelijkheid van de arbeidersklasse van
de boeren.
Een arbeider in het zuidelijk deel van
Noord-Holland verdiende aan het begin
van de twintigste eeuw 350,- tot 620,-
per jaar terwijl een arbeider op Zuid-Beve
land 275,- tot 350,- per jaar verdiende.
Afb. 2. Dorsmachine (locomobiel) in de Zimmermanpolder, met rechts op de voorgrond
W.F.K. Lenshoek, omstreeks 1910. (Collectie W.F.K. Lenshoek, Kloetinge.)
4
