Engeland onder Victoria heerste crisis in
de katoenindustrie. Voor het einde van
1862 waren ruim 485.000 van de ongeveer
500.000 arbeiders in Lancashire door de
blokkade van katoen vanwege de burger
oorlog werkloos en aangewezen op de aal
moes van de particuliere liefdadigheid.
Maar juist daar werd het boek van Beecher
Stowe, Uncle Tom 's Cabin, een ietwat
melodramatische beschrijving van de
ellende van de negerslaven, gelezen. In
Nederland regeerde koning Willem III die
volgens de geheime dagboekaantekeningen
van minister A.W.P. Weitzel de omme
zwaai van zijn vader in 1848 beschouwde
als desertie. Willem II was aanvankelijk
tegen een herziening van de grondwet,
ingediend door Thorbecke in 1844. Door de
revolutionaire gebeurtenissen in het bui
tenland veranderde hij in 24 uur van con
servatief naar liberaal en verzette zich niet
langer ten een grondwetswijziging. Willem
III werd zelf beschreven als 'koning
gorilla', dit vanwege zijn grillige karakter.
De tweede helft van de negentiende eeuw
was een periode van ongekende ontwikke
ling. Er werd veel gedaan aan openbare
werken. Spoor-en waterwegen werden aan
gelegd en gegraven. In Zeeland betekende
dit het kanaal door Zuid-Beveland, het
kanaal door Walcheren en de spoorlijn
Roosendaal-Vlissingen. Deze openbare wer
ken waren een ongekende ontsluiting van
het geïsoleerde Zeeland. De telegraaf, de
telefonie en ook de posterijen maakten een
geweldige ontwikkeling door. Nederland
kwam terecht in de vaart der volkeren.
De nationale politiek wilde van Vlissingen
Nederlands voornaamste havenplaats
maken. Vlissingen werd een kostbare mis
lukking maar het hield er wel een scheeps
werf met droogdok aan over. Rotterdam
kwam zonder overheidsingrijpen dankzij
de Nieuwe Waterweg binnen enkele decen
nia op als grootste haven van het land en
later van de hele wereld. De Nieuwe
Waterweg werd overigens niet gegraven
om Rotterdam toegankelijker te maken.
Deze waterweg werd aangelegd om de
grote rivieren beter te laten stromen en
afwateren, en was onderdeel van een veel
groter project. Er moest een einde gemaakt
worden aan de talloze overstromingen in
het rivierengebied.
Op het gebied van de sociale verzekering
zag de Duitse kanselier Bismarck zich aan
het einde van de negentiende eeuw genood
zaakt een aantal sociale verzekeringswet
ten in te voeren. O.a. ouderdomswet, onge
vallenwet en werkloosheidswet. De
uitkeringen waren afgestemd op het
gederfde loon. Het stelsel is de geschiede
nis ingegaan als het Bismarckstelsel.
Nederland is niet achtergebleven bij de
ontwikkelingen om haar heen maar alles is
hier wel enkele decennia later tot stand
gekomen.
Wim: 'W.F.K. Lenshoek werd in 1887 aan
gesteld als secretaris bij de gemeente
Wolphaartsdijk maar nam datzelfde jaar
weer ontslag. Hij vond zijn beloning voor
de werkzaamheden te mager en bovendien
verdiende zijn enige ondergeschikte een
hoger salaris. Hij volgde zijn vader en
grootvader niet op in hun vele bestuurlijke
functies maar legde zich toe op de adminis
tratie van onroerende goederen in opdracht
van derden. Hij woonde van 1887-1891 in
's Heer Arendskerke, van 1891-1899 in
Goes, vestigde zich in 1899 als agrarisch
ondernemer en rentmeester in Kloetinge,
en behartigde vanuit het pand Geertes-
plein 1 zijn eigen landbouwbelangen en die
van anderen. Wel is hij vanaf 1892 tot en
met 1899 gemeenteraadslid en wethouder
te Goes geweest.
In het begin van zijn carrière heeft hij zijn
broer, de eerdergenoemde kleine Egbert
Petrus, in 1888 al advocaat en procureur te
's Heer-Arendskerke, moeten redden
wegens zijn falen op het domein van de
Sancta Financia. W.F.K. heeft zijn broer
verbannen naar Transvaal om nooit meer
terug te komen. E.P. heeft Nederland
inderdaad nooit meer gezien en is in het
verre Zuid-Afrika op vrij jonge leeftijd
overleden. Wel is aldaar nog een kopje
(heuvel) naar hem vernoemd'.
Het was midden in een periode waarin het
met de akkerbouw op de zeeklei bergaf
waarts ging. De grote landbouwcrisis
7
