Afb. 4. Het herenhuis aan
het Kerkplein te Kapelle, in
1878 gebouwd in opdracht
van de familie Van der
Mandere op de plaats van
de in het voorgaande jaar
door blikseminslag afge
brande woning. In 1896
werd de woning aan de
gemeente verkocht en deed
daarna dienst als gemeen
tehuis. In de meidagen van
1940 is het pand door oor
logsgeweld verwoest.
(Collectie gemeentearchief
Kapelle.)
Frangois Nicolaas van der Bilt. Dit was de
broer van Adriana Isabella. Zo was mr.
Jacob van der Mandere van moederszijde
telg uit het geslacht Van der Bilt en via
zijn beide zusters zwager van mr. Boude-
wijn V. van der Bilt en mr. Jan C.R. van
der Bilt.
Mr. Franfois N. van der Bilt, 'rechter
ondervrager bij het Trubinaal van eersten
aanleg te Goes', vestigde zich in 1814 in
Kapelle. Hij kocht daar toen de buiten
plaats Bruelis, die zich uitstrekte van de
Biezelingsestraat tot aan de Vroonlandse-
weg.6) In 1817 werd hij aangesteld als
schout van Kapelle. Ook Boudewijn V. van
der Bilt woonde vanaf 1840 in Kapelle.
Burgemeester van de gemeente
Kapelle
Op 17 november 1872 was in Kapelle de
landbouwer Jan van Duine overleden. Jan
van Duine was iemand in de dorpsgemeen
schap. Vanaf 1827 vervulde hij als kerk
meester en vanaf 1869 als president-kerk
voogd een sleutelrol in de Nederlandse
Hervormde Kerk in het dorp. Hij was
gezworene van de polder de Brede Wate
ring bewesten Yerseke en dijkgraaf van de
Willem Annapolder. Vanaf mei 1829 was
hij burgemeester van de gemeente Kapelle.
Zijn gezag onder de collega-landbouwers,
die op een enkele uitzondering na van
oudsher in de gemeente de dienst uitmaak
ten, was voldoende om op de juiste wijze
leiding aan het gemeentebestuur te kun
nen geven. Dat was overigens verre van
eenvoudig want jaloezie en naijver waren
altijd latent aanwezig tussen de raadsleden
uit Kapelle en die uit Biezelinge-Eversdijk.
Grote broer Kapelle en underdog Bieze-
linge wisten dat ze tot elkaar veroordeeld
waren, maar hadden daar constant moeite
mee.7>
Het was daarom vanzelfsprekend dat het
overlijden van Jan van Duine en de daar
door ontstane burgemeestersvacature voor
de nodige onrust zorgde. In het artikel
'Perikelen rondom een burgemeestersbenoe
ming' in aflevering 54 van de Spuije heb
ben we hieraan uitvoerig aandacht besteed.
Feit is dat Paulus Johan van der Mandere
de nieuwe burgemeester werd. Daar was
zeker wat voor te zeggen want als secreta
ris/ontvanger van de gemeente was hij vol
ledig op de hoogte van het functioneren
van het gemeentelijk apparaat, zowel
bestuurlijk als administratief. Trouwens,
de doorslaggevende factor was dat de fami
lie Van der Bilt/V an der Mandere van
mening was dat deze post voor hem
bestemd was, niet meer en niet minder.
Vandaar dat oom Jan C.R. van der Bilt, lid
van Gedeputeerde Staten van Zeeland en
vertrouwensman van de Commissaris des
Konings, adviseerde om neef Paulus Johan
als burgemeester te benoemen. Dat stond
geheel los van de afweging van de kwalitei
ten van de verschillende kandidaten. For-
13
