Bezoek aan het Abdij complex en het Zeeuws Museum
te Middelburg
Anne-Marie Visser, AWN deelnemer
De Heemkundige Kring De Bevelanden en
de Zeeuwse AWN'ers zijn op 17 november
samen op bezoek gegaan in Middelburg.
We kwamen tegelijk aan met Sint Nico-
laas, wat deze excursiemiddag een extra
feestelijk tintje gaf. Hoewel de interesse
voor Sint en zijn Pieten uiteraard vele
malen groter was, hadden zich toch een
kleine veertig belangstellenden gemeld bij
de ingang van het Zeeuws Museum.
We werden welkom geheten door Hanny
Louisse (HKK), Arco Willeboordse (AWN)
en gids Marleen Ton, die ons vergezelde op
een tocht langs de gebouwen van het histo
rische abdijcomplex.
In de koorkerk gaf Marleen uitvoerig uit
leg. Wat hier direct opviel, was de grote
hoeveelheid licht die door de lange kerkra
men in het gebouw viel. Het is overigens
bewonderenswaardig, hoe zorgvuldig de
kerk na het bombardement op Middelburg
op 17 mei 1940 is hersteld. De sobere koor
kerk is nu als godshuis in gebruik bij de
Vrijzinnig Hervormde Gemeente.
De historie van de religieuze gebouwen van
Middelburg gaat al heel ver terug en is te
traceren tot omstreeks 1130, als een kapel
wordt gesticht binnen de ringwal van de
'middelste burg'. Dit ringvormige patroon
van het stadscentrum is tegenwoordig op
luchtfoto's nog goed te zien. De bebouwing
ter plaatse groeide uit tot een abdijcomplex
van de Premonstratenzers, ook wel 'withe
ren' genoemd. Tot in de Tachtigjarige Oor
log hebben zij hier gewoond en gewerkt. De
geschiedenis van de gebouwen is voor een
deel nog te zien. Een getuige van het verle
den vormen bijvoorbeeld de gele en zwarte
tegeltjes die de vloer van het koor bedek
ken. Zij kwamen aan het licht bij een
negentiende-eeuwse verbouwing en zaten
verborgen onder een jongere houten vloer.
Oorspronkelijk zullen de tegels de gehele
kerkvloer hebben gesierd. Nog een herin
nering aan het verleden vormen de wapens
op het gemetselde gewelf, die behoorden
aan bisschop Nicolaas De Castro (ofwel
"Van der Burg').
Opvallend in de kerk zijn de fraaie preek
stoel, die uit een Amsterdamse kerk komt
en de twee orgels. Het oude orgel uit 1478
stamt uit Utrecht en is afkomstig van de
Nicolaikerk. Het houtwerk oogt wat vaal,
maar dat komt omdat het van geloogd
eikenhout is gemaakt. Het orgel is mooi
gedecoreerd met houtsnijwerk, dat de
twaalf apostelen verbeeldt. Dit orgel is
helaas niet meer te bespelen. Daarom is de
orgelfunctie overgenomen door het mach
tige Van Vulpen orgel.
In de aangrenzende tussenkerk of wandel-
kerk bevindt zich het praalgraf van de
gebroeders Evertsen, ontworpen door
Rombout Verhulst. De beide zeehelden
sneuvelden kort na elkaar in 1666. Het
praalgraf stond aanvankelijk in de nieuwe
kerk, maar is nu naar deze ruimte ver
plaatst. Het heeft dankzij een slimme
afdekking met zandzakken en betimmering
het oorlogsgeweld van de Tweede Wereld
oorlog bijna ongeschonden doorstaan.
Foto's aan de wand geven een indruk van
de verwoesting die in 1940 heeft plaatsge
vonden.
De onderzijde van de toren, de Lange Jan,
is daarbij intact gebleven, zodat de bijzon
dere halfronde bakstenen aan de binnen
zijde nog zichtbaar zijn.
Het bezoek eindigde in de nieuwe kerk,
waar het monumentale Duysschotorgel
met de beschilderde luiken een prominente
plaats inneemt. Deze luiken, waarop bij
belse voorstellingen staan afgebeeld, wer
den in de lijdenstijd en bij begrafenissen
gesloten. Ook een 'bijbels' familieportret
van Adriaan de Backer siert er een wand.
De inrichting van deze kerk is overigens
23
