samen met anderen gememoreerd zijn. Ik
vermoed dat dit het geval is bij het nu en
dan voorkomende land waarop alleen 'de
grote jaargetijde' staat.
Voor sommigen was dit niet voldoende. Zij
wilden dat 'ten eeuwigen dage' voor hun zie-
leheil gebeden zou worden. Zij vonden een
op het oog eenvoudige oplossing. Zij lieten
het land na aan hun oudste zoon of dochter,
die het na hun overlijden moest doorgeven,
niet aan de oudste van het gezin, maar aan
de oudste van het geslacht. Daarmee hoop
ten zij dat er altijd wel een nakomeling in
mannelijke of vrouwelijke lijn gevonden
kon worden om het land in bezit te nemen
om de daarop rustende jaargetijde uit te
voeren. Dat was de theorie. In de praktijk
liep het anders. Na de reformatie was het
afgelopen met het lezen van missen, maar
het gaandeland bleef, want de gerefor
meerde kerk wilde het jaarlijkse inkomen
van het land niet missen.
Een goede beschrijving van de term 'gaan
deland' vinden we niet in woordenboeken
en zelfs niet op het internet, maar wel in
het testament dat Heer Arend van Schen-
gen op 3 juli 1401 gemaakt had. Het tes
tament zelf is verloren gegaan, maar van
wege een proces dat vele jaren later voor
het Hof van Holland uitgevochten werd,
waarin een kopie van het testament gepro
duceerd werd, weten we precies wat erin
stond. Na opgave van een lange lijst van
percelen die Heer Arend bestemd had om
uit de opbrengst voor de armen jaarlijks
een uitdeling van brood te voorzien en -
niet te vergeten - missen voor zijn zieleheil
te houden staat er dat hij ordonneerde:
'dat de voorscreven goeden mette geas-
signeerde lasten belast souden blijven
ende daer mede gaen en devolveren aen
zijn bloede ende affcomste. Over sulcx bij
expres geordonneert hebbende dat geene
besitter der selver goederen mit haer las
ten, dezelve goederen ofte eenige vandijen
DIERIJCK ANTHONISZ
1543
JANNE THONIS en erfgenamen
X
WILLEM MACHIELSZ SCHOOF
1585-1606
CRIJNKEN WILLEMS
TENEGIETER
1613-1620
AECHTKEN WILLEMS SCHOOF
X
JACOB BEEUNAERTS
APOLONIA WILLEMS SCHOOF
X
JOOS JANSZ TIMMERMAN
WILLEM JACOBSSEN (SCHOOF)
GRAANKOPER
1627-1655
DIRCK JACOBSZ
AECHTKEN JOOS
X
PIETER DIGNUSZ
PIETER DIRCKSE SWAAF
ALIAS ADMIRAAL
1719
GIJSBRECHT DIRCKSE
ALIAS ADMIRAAL
Afb. 3. De familieverhoudingen tussen de possesseurs van het gaandeland te 's- Heer
Arendskerke. Alleen de dubbel omlijnde personen hebben het land bezeten.
103
