Het zal nu wel zijn alles of staken Arbeidsonrust in Wissenkerke na de Eerste Wereldoorlog Jan de Jonge Tijdens de Eerste Wereldoorlog steeg de prijs van veel landbouwproducten tot grote hoogte. Ook de lonen van de landarbeiders gingen in die periode fors omhoog. Dat was niet alleen mogelijk, door de goede opbrengsten, maar ook noodzakelijk. De kosten van levensonderhoud stegen in die jaren ook flink. Na de oorlog kwam de invoer van landbouwproducten weer op gang en was er al snel een forse daling van de prijzen. Dat moest gevolgen hebben voor de lonen. Een daling was onvermijde lijk, maar het gaf wel spanningen tussen werkgevers en werknemers. Ook in Wis senkerke. De situatie in 1919 Het jaar 1919 was, volgens het Verslag van den Landbouw, voor de akkerbouw niet ongunstig. De groeiomstandigheden vielen niet mee, wat tot een matige oogst leidde, maar de prijzen bleven op een hoog niveau. Dat laatste gold ook voor de exploitatiekos ten: lonen, kunstmest, polderlasten, machi nes en onderhoudskosten, alles was duur. och waren de loonkosten in dat jaar nog geen probleem. Dat leken ze wel te worden want, deze omstandigheden zijn oorzaak, •lat daar, waar ten gevolge der hooge prij zen van de akkerbouwproducten, van goede of zeer goede financieële uitkomsten wordt gewaagd, men zich er toch voor moet hoe den, in de fout te vervallen van te meenen, dat die uitkomsten evenredig waren aan de prijzen der producten. Meer en meer komen bedrijfsonkosten en prijzen der producten in oodanige verhouding tot elkander te staan, dat eene eenigszins belangrijke daling der prijzen noodwendig tot een crisis moet leiden Zeeland, kan wat de financieële uitkomsten van het bedrijf betreft, met tevredenheid nederzien op het jaar 1919, al werden niet zulke voordeelen verkregen als in 1918J) De oogst in Zeeland was namelijk wat tegengevallen. Vooral door gebrek aan kunstmest, de invoer en de productie daar van bleef zo kort na het einde van de oorlog nog achter. In een akkerbouwprovincie als Zeeland was het moeilijk om ter vervan ging aan voldoende stalmest te komen. In Wissenkerke viel er weinig te klagen want, de algemene toestand van het land bouwbedrijf was gunstig. De opbrengst van de geteelde vruchten, behalve die van aardappelen [wegens het optreden van de aardappelziekte, phytophthora], was vrij goed en de gemaakte prijzen waren hoog in verband met de buitengewone omstandig heden tengevolge van den Oorlog. De loonen der arbeiders bleven stijgen, zoodat ook hun toestand niettegenstaande de hooge prijzen der levensbehoeften, nog niet ongunstig werd.23 Het Verslag van den Landbouw over 1919 ging ook in op de arbeidsmarkt en de ver houding tussen boeren en arbeiders. Men constateerde dat het aanbod van arbeids krachten ruim voldoende was. Dat de lonen en de looneisen desondanks hoog waren 300 4? - Indexcijfer akkerbouwproducten Indexcijfer arbeidsloon Figuur 1. Indexcijfers van de prijs van akkerbouwproducten en arbeidsloon 1911 - 1923 (1911/1913 100). Cijfers uit:Verslag van den Landbouw, 1924.3> 25

Tijdschriftenbank Zeeland

De Spuije | 2009 | | pagina 27