Toen ze een kleine maand later weer bij
elkaar kwamen zagen de boeren de toe
stand maar somber in. Want, zo zei hun
voorzitter Nicolaas Filius, de tijdsomstan
digheden zijn van dien aard dat nu wel het
hoogtepunt bereikt is en de crisis staat voor
de deur, enkele producten en artikelen zijn
reeds 50% gedaald. En wat het menschwaar-
dig bestaan der arbeiders betreft meent
spreker dat het uithangbord der arbeiders
vergeleken met enkele jaren terug dat vol
doende weerlegt. De financiële toestanden
der arbeiders en dat juigt spreker ten zeer
ste toe zijn ontegenzeggelijk vooruitgegaan.
Zie slechts hoevelen in den laatsten tijd een
eigen huis gekocht hebben, en toch heerschte
er vroeger grooter tevredenheid onder de
arbeiders dan thans. En tevens meent spre
ker dat er thans minder en slechter werk
geleverd wordt dan vroeger hij spreekt
uit eigen ondervinding en van het zien bij
collega's. Het mag z.i. niet voorkomen dat
om b.v. maar eens een geval te noemen in
het voorjaar de bieten reeds gerooid worden
voor het najaar.
Voorzitter A.L. Abrahamse van de christe
lijke bond kon Filius niet helemaal ongelijk
geven en zegt dat vooral het laatste waar
heid bevat, de geest onder de werknemers,
vooral onder de jongeren, is er zeker niet op
vooruitgegaan en dat betreurt hij ten zeer
ste. Toch meent hij dat 70% wel goed is.
Waar het de lonen betrof was hij het wel
met Filius eens dat die min of meer gelijk
op moesten gaan met de prijs van de land
bouwproducten. Hij vond echter dat het
loon ook in het voorgaande, goede, jaar te
laag was geweest. Negentig procent van de
arbeiders had toen niet de gewenste
1.000,- verdiend. Volgens de loonopgaven
had het loon tussen de 850,- en 1.000,-
gelegen. Als de lonen nu ook nog omlaag
moesten dan was het bedrag dat nodig was
om fatsoenlijk van te kunnen leven hele
maal niet meer haalbaar.
Eigenlijk vond Abrahamse 1.000,- als
streefbedrag toch al te laag. Volgens hem
zou het minimaal zo'n honderd gulden
meer moeten zijn. Voorafgaand aan de
vergadering had hij in een brief aan de
werkgevers zijn standpunt al uiteengezet.
Hij schreef onder andere: Om eenigzins
een overzicht te hebben van het noodzake
lijk levensonderhoud van een arbeider zoo
geven wij onderstaande staat de werkgevers
in overweging.
Laten wij een gezin nemen met drie kinde
ren van een leeftijd van 10 - 6 - en 2 jaar en
rekenen deze drie kinderen voor 2 volwas
senen en rekenen dan als minimum voor
voeding 40 ct per hoofd en per dag
dan krijgen wij per jaar
365 x4 x 40 ct 584,-
Woninghuur (laagberekend) 100,-
Kleeding, schoeisel
beddegoed enz voor 5 personen 200,-
Huish. uitg. zeep, bortels
bezems aardewerk enz. 75,-
Vuur en licht (dit mag nog
niet electrisch zijn) 75,-
Contributies, doktersfonds
zieke fonds enz. 25,-
Kerkgeld en schoolgeld 20,-
Lectuur, dagblad enz. 10,-
Belastingen 15,-
Samen 1.104,-
Voor iedereen zal het duidelijk zijn dat
al wat hier genoemd is het noodzakelijk
levensonderhoud is om een menschwaardig
bestaan te hebben. Van eenig luxe uitgaven
zooals tabak of sigaren is geen sprake, het
behoeft dus geen betoog dat, zoo er al eens
een enkele arbeider wat meer dan 1.000
verdient hij dit nog best kan gebruiken
want ook voor gereedschappen is niets gere
kend.9>
Filius en Abrahamse voerden in de ver
gadering een uitvoerige discussie over dit
standpunt, maar het leidde er niet toe dat
er die dag een beter loonbod op tafel kwam.
Volledige gegevens ontbreken, maar in
de algemene vergadering van Algemeen
Belang van 12 april lijken de lonen toch
wat hoger te zijn vastgesteld. In plaats
van 2,50 en 3,00 werd nu 2,75 en 3,25
betaald in voorjaar respectievelijk zomer
en najaar. Voor vrouwen lag het loon op
1,80 en 2,00 per dag. Ook voor het bieten-
28
