Is er op De Bevelanden niets bewaard geble
ven?
Geen idee. Ik zal proberen dat vóór de
lezing samen met jullie gemeentearchief
uit te zoeken. Als er hier correspondentie
bewaard is gebleven, kan dat ook heel bij
zonder zijn, want bijna alle brieven gingen
over kolonisten of mensen die kolonist wil
den worden.
Wat hadden De Bevelanden met de land
bouwkoloniën te maken?
Er was een 'subcommissie van weldadig
heid Goes' die de steun voor het project
•ganiseerde, niet alleen in de stad maar
ook in 27 omringende kleinere plaatsen.
de haalde het geld op bij de mensen die
een stuiver per week opzijlegden om het
rojekt mogelijk te maken.
un je wat cijfers geven?
Goes was de meeste aanhang, daar
aren in het eerste jaar 64 contribuanten,
laar in 's-Heer Arendskerke waren er ook
in Ovezande achttien, in Yerseke zes-
en, Heinkenszand vijftien, Borsele veer-
en en in nog een aantal plaatsen van die
omvang. In bijvoorbeeld Colijnsplaat, Bath
en Krabbendijke sloeg het minder aan,
maar over het algemeen was het enthou-
iasme in heel Nederland groot. Je moet
je 1818 voorstellen als een soort 'Open het
orp' maar dan zonder Mies Bouwman. Er
w as een gevoel van 'we gaan de armoede de
ereld uithelpen, te beginnen uit Neder
land'.
nisten die in aanvaring met de koloniedi
rectie kwamen. Al tweeëneenhalve maand
na het begin van het hele project moesten
ze voor een 'Raad van opzieners' komen en
werden ze met straf bedreigd. Ze werden
ervan beschuldigd dat ze de leiding hadden
'belasterd' in brieven aan het thuisfront,
onder andere aan de moeder van Johanna
'op de Kreukelmarkt te Goes'. Achteraf
bleek dat ze er ingeluisd waren, maar dat
vertel ik in december wel.
Wat kunnen we 10 december verwachten?
Geen wetenschappelijk betoog, want ik
ben geen wetenschapper, ik houd vooral
van mooie verhalen. De belevenissen op de
kolonie van kolonisten uit De Bevelanden
wil ik gebruiken om te schetsen hoe het
leven daar was. Plus de ontwikkelingen,
want er bleek al snel dat niet iedereen zich
even gemakkelijk liet heropvoeden, dus de
touwtjes werden al snel strakker aange
trokken. Na een aantal jaren werden er ook
gestichten gebouwd, bij de Ommerschans
en in Veenhuizen. Daar was het regime nog
strenger en daar vallen ook bijzondere ver
halen over te vertellen. Soms vermakelijk,
soms een beetje vreemd omdat de welda-
digdoeners en de 'bewelddadigden' erg veel
moeite hadden elkaar te begrijpen, maar in
de eerste plaats vooral menselijke verha
len. Want het leuke vind ik dat naarmate
je die mensen uit het begin van de negen
tiende eeuw beter leert kennen, ze steeds
meer precies als ons blijken te zijn.
'aar werd dat geld aan besteed?
werden honderden kleine hoeves
- 'bouwd, met elk een lapje land eromheen,
i daar konden verarmde gezinnen naar
e gestuurd worden en daar werd hun
geleerd om met het werk van hun eigen
anden de kost te verdienen. Ook gezinnen
uit deze omgeving.
In je boek speelt de eerste kolonist uit Goes
best een prominente rol.
Jan Burks en zijn echtgenote Johanna
Blondel of Blondeel waren de eerste kolo
De lezing door Wil Schackmann op
donderdag 10 december wordt georga
niseerd door de Heemkundige Kring
De Bevelanden in samenwerking met
Biblioosterschelde en Boekhandel/Uit
geverij Het Paard van Troje in Goes.
Plaats: Bibioosterschelde Goes, Oost-
wal 34.
Aanvang 20.00 uur, zaal open 19.30
uur.
39
