-A
bij de telegraaf van Chappe, indicateurs.
De andere varianten werkten volgens het
sluiterprincipe. Beweegbare panelen in een
frame die onafhankelijk van elkaar konden
draaien. Een verticaal paneel was zicht
baar en horizontaal niet-zichtbaar. Met een
systeem van katrollen en touwen konden
de onderdelen worden bewogen zodat de
telegraaf verschillende, in een codeboek
vastgelegde, standen kon aannemen. De
bediening was in handen van een telegra
fist, die op gezette tijden met een 'krach
tige' verrekijker91 de stand van zijn 'buur'-
posten controleerde. Het missen van een
sein of het niet correct overseinen, werd
bestraft met forse geldboetes. Geheimhou
ding van de berichten met de Chappe tele
graaf was verzekerd omdat de bedieners
niet op de hoogte waren van de betekenis
van de symbolen die ze doorstuurden. De
berichten waren gecodeerd en alleen op de
start- en eindpunten van een lijn was een
codeboek aanwezig.10' De bedieners kenden
alleen de speciale tekens die duiden op sto
ring/pauze en het niet kunnen verwerken
van een sein. Hoewel de bediening van de
meeste telegraafposten door één persoon
kon worden verzorgd waren er vaak meer
dere personen aanwezig. Die bedieners
waren vaak mannen die gewond uit het
leger waren gekomen. Omdat ze hier al
een kleine toeslag voor kregen, hoefden ze
niet veel loon meer te krijgen voor het tele-
graafwerk.
buiten, maar ook binnen Frankrijk al snel
alternatieve systemen, vooral gericht op
de kusttelegrafie.11' In Engeland was er de
sluitertelegraaf van Lord Murray (1761-
1803), die daarmee voortborduurde op het
ontwerp van de Zweed Abraham Niclas
Edelcrantz (1754-1821) uit 1794. In Frank
rijk ontwikkelde de marine een alternatief
telegraafsysteem. Dit door artillerieofficier
Charles Depillon (1768-1805) ontwikkelde
systeem voldeed aan de strenge marine-
eisen. Het systeem met drie regulators
was goed voor 301 symbolen en een aantal
geheime codes. Hiermee was een goede
versleuteling van de berichten gegaran
deerd. Dat was niet het enige voordeel, de
machine van Depillon kon draaien, zodat
die kon worden gebruikt om te communi
ceren met schepen. Ander voordeel was dat
de berichtgeving vanaf elk station gestart
kon worden en niet alleen vanaf de hoofd
posten. De Fransen gaven het systeem de
naam semafoor om het te onderscheiden
van de telegraaf. In 1806 werd het systeem
langs de hele Franse kust geplaatst. Depil
lon maakte dit allemaal niet mee. Ironisch
genoeg overleed hij in het zelfde jaar als
zijn grote concurrent Chappe. De kustte-
legrafen hadden weinig te duchten van de
elektrische telegrafie en bleven actief tot
de uitvinding van de radiotelegrafie in de
vroege twintigste eeuw.12' Het is zeker dat
zo'n semafoor op de grote kerk van Veere
was geplaatst.
Franse Semafoor en andere varianten
Zoals vermeld kreeg Chappe's optische
telegraaf al snel navolging. Er ontstonden
Hollandse Kusttelegraaf
Aan de Nederlandse kust stonden vanaf
1794 eenvoudige seinposten. Deze posten,
Afb. 3. Diverse typen telegrafen: v.l.n.r. Chappe telegraaf (1793), Bataafse telegraaf met wie
ken (1799-1801), Hollandse telegraaf (1803-1814), Franse 'depellion' semafoor (1806), Mur
ray's Sluitertelegraaf (1796). (Tekening H.W.J. van Dam, naar een voorbeeld van Van Rom-
burgh.)
27
