Boekindruk De tot de opmaat Opstand f 7; C. Rooze-Stouthamer, De opmaat tot de Opstand. Zeeland en het centraal gezag (1566-1572), Uitgeverij Verloren, Hilversum 2009, 266 pag, ISBN 978-90-8704-091-8, 25,00 De ontwikkelingen die plaats vonden in de periode 1566-1572 waren beslissend voor het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Het waren de jaren waarin de weerstand tegen het Spaanse gezag zich in toenemende mate begon te manifesteren. Het verzet was een direct gevolg van de pogingen van de nieuwe koning Philips II om de Neder landse gewesten centraal vanuit Brussel te besturen. Dit werd nog versterkt door het strenge optreden van de 'ijzeren' hertog van Alva. In vele steden werden troepen gelegerd van het Spaanse gezag. De inkwartiering van de soldaten en de nieuwe belastingmaatre- Zeeland en het centraal gezag (1566-1572) C. Rooze- Stouthamer Afb.l. Omslag van het boek. gelen riepen weerstand en gewapend ver zet op bij de bevolking. Willem van Oranje werd de onbetwiste leider van de Opstand. Een deel van zijn fanatieke aanhangers werd in de volksmond eerst als geuzen aangeduid, later werden zij watergeuzen genoemd. Clasien Rooze beschrijft wat de gebeur tenissen in deze periode betekenden voor de binnenstedelijke verhoudingen in Zeeland en het onbeschermde platteland. De Zeeuwse steden moesten een keuze maken tussen trouw blijven aan het cen traal gezag of aansluiting zoeken bij de opstandelingen. Ook in het Zeeuwse gewest kwamen regelmatig schermutselingen voor. Niet in de laatste plaats stonden de vijandelijkheden in verband met de strate gische ligging van de Zeeuwse eilanden. De beheersing van de Scheldedelta werd door beide partijen als zeer belangrijk gezien. Walcheren vervulde hierin een sleutelrol. Wie Walcheren militair beheerste kon invloed uitoefenen op de handelsweg naar Antwerpen. Veel aandacht geeft mevrouw Rooze in haar boek aan het opstandjaar 1572. In dat cruciale jaar bleven in Zeeland de stadsbesturen van Goes, Reimerswaal en Tholen voorlopig nog trouw aan de cen trale regering; de bevolking van Vlissingen, Veere, Brouwershaven en Zierikzee koos echter de zijde van de opstand. Ook Zuid-Beveland werd in staat van ver dediging gebracht nadat de watergeuzen op 1 april 1572 Brielle hadden ingeno men. Naast de centrale ligging van Zuid- Beveland in het Zeeuwse gewest werd aan het bezit van de Goese graanmarkt door Alva veel belang gehecht. De invallen van de geuzenkrijgsmacht vormden een waar schrikbeeld voor de stad Goes en het Beve- landse platteland. Militaire bescherming werd dan ook noodzakelijk geacht om te voorkomen dat de geuzen vrij spel zouden hebben. Alva besloot om 300 man Spaanse troepen op het eiland Zuid-Beveland in te kwartieren. De Spanjaarden hadden een 47

Tijdschriftenbank Zeeland

De Spuije | 2009 | | pagina 49