West-Sayville op Long Island de grondsla
gen voor de oesterteelt. In 1910 telde de
bevolking er 1200 inwoners.161
Zo ontstonden overal in het midden-westen
sterke banden tussen Zeeuwse regio's en
plaatsen in de nieuwe wereld. Zeeuws-Vla
mingen gingen bij voorkeur naar de staten
Wisconsin en Iowa, Zuid-Bevelanders naar
Michigan. Hoewel de meeste Zeeuwen een
agrarische achtergrond hadden, vestigden
velen van hen zich eerst in steden om geld
te verdienen voor het kopen van land. Zo
zijn er aanzienlijke Zeeuwse vestigingen in
de steden Rochester en Buffalo in de staat
New York en in Grand Rapids, Michigan.
Daar ontstond de eerste Nederlandstalige
kerk (Second Reformed) rond de koopman
Frans van Driele.
Star en conservatief of flexibel en
innovatief?
Het idee dat de immigrantengemeenschap
pen vooral behoudend van karakter zijn en
zich afzonderen van andere groepen blijft
in stand omdat deze groepen het langst een
herkenbare identiteit behielden. Wie nu op
zoek gaat naar overblijfsels van de Neder
landse emigratie komt al gauw in relatief
geïsoleerde plattelandsgebieden terecht,
maar dat wil niet zeggen dat zij de norm
zijn. Daarnaast vertekent het huidige ver
schil tussen een religieus Amerika en een
seculier Europa het zicht op het verleden.
Veel Amerikanen zien geloof en kerk niet
als een overgebleven reliek van vroeger,
maar als een eigentijdse, dynamische, cul
tuurvormende kracht.171
Historisch gezien keek juist de eerste
generatie emigranten over de eigen hori
zon heen, interpreteerde de trends die
zich aftekenden en bereidde ze zich voor
op een actief leven in Amerika. Het beste
voorbeeld is dat Van de Luijster in 1847
honderd Engelse bijbels bestelde voor
zijn reisgenoten. Deelname aan de Ameri
kaanse samenleving, die daar volop ruimte
met behoud van eigen identiteit bood, was
hun doel. Latere emigranten, die zichzelf
hadden voorgesteld dat ze zich in een Hol
landse enclave zouden vestigden, raakten
teleurgesteld en probeerden de aanpas
singen aan Amerika ongedaan te maken.
Omdat de kerken een sleutelpositie inna
men in de beleving van identiteit, werden
die het strijdtoneel van conflicterende
richtingen.181 Zo ontstond in 1857 naast
de Reformed Church in America (RCA), de
tak van de Hervormde Kerk die in 1772
zelfstandig was geworden, de Christian
Reformed Church, die vooral na 1880 de
meeste nieuwe Protestantse immigranten
uit Nederland wist binnen te halen.
De huidige concentratie van orthodox gere
formeerden in Zeeland zou kunnen leiden
tot de gedachte dat Zeeuwse emigranten
vooral hun heil in de Christian Reformed
Church (CRC) zouden hebben gezocht. Dat
blijkt echter slechts gedeeltelijk waar te
Afb. 3. Selderijkwekerij
in Kalamazoo, Michigan,
rond 1900.
(Bron: Hekman Digital
Archive, Calvin College,
Grand Rapids, Michigan,
USA.)
9
