Nel van Leijen: Merklappen
blijven me altijd trekken!
MUSEUM
Cees van den Bovenkamp
Met een enthousiaste Nel van Leijen, con
servator merklappen van het Historisch
Museum De Bevelanden (HMDB) hebben
we een gesprek gehad over merklappen in
het algemeen en twee bijzondere tentoon
stellingen, die deze zomer te zien zijn in
Goes, in het bijzonder.
We zijn erg benieuwd naar haar belangstel
ling voor merklappen en vragen haar 'Van
waar komt dat toch?'
Nel: 'Vanaf mijn prilste jeugdjaren heb ik
belangstelling gehad voor alles wat met
handwerken te maken had. Toen ik nog erg
jong was, leerde mijn moeder me al breien.
Op de lagere school op mijn geboortegrond
in West-Friesland, was ik steevast de hulp
en rechterhand van de handwerkleer-
kracht. Ook daarna heb ik allerlei dingen
gedaan op het textielvlak. Na vele jaren
ben ik uiteindelijk in Goes terecht geko
men, waar ik vanaf 1999 als vrijwilligster
met als specialisme "merklappen" aan de
slag kon gaan. Het is een hobby van me.
Je gaat boeken lezen over deze materie en
soms was ik heel fanatiek aan het bordu
ren. De merklappen blijven me altijd trek
ken.'
Registreren en conserveren van merk
lappen
Nel vertelt nog meer over merklappen.
Over het bewaren ervan, het conserveren,
maar ook over het beschrijven of registre
ren. We luisteren geboeid mee: 'De provin
cie Zeeland had een inventarisatieproject
van alle merklappen in het bezit van de
Zeeuwse musea. Aansluitend werd een
cursus georganiseerd voor het conserve
ren en registreren van merklappen. De
vrijwilligsters uit het museum en Koen
van Rooijen, onze conservator, hebben die
cursus gevolgd. Zij hebben hun kennis
aan mij overgedragen. Door deze vrijwil
ligsters is heel wat tot stand gebracht; er
zijn heel wat uren in gestoken. Deze vrij-
HISTORISCH
DE BEVELANDEN
GOES
willigsters zijn inmiddels opgevolgd en op
dit moment zijn we met zijn drieën bezig
met het conserveren en registreren van de
collectie. Regelmatig krijgen we merklap
pen aangeboden. Onze collectie omvat ruim
120 stuks. De voorkant van elke merklap is
belangrijk, maar de achterkant zeker niet
minder. Aan de voorkant zie je vaak ver
bleekte kleuren, terwijl je de echte kleuren
veel beter ziet aan de achterkant. Wij heb
ben in Goes bijzondere merklappen, die een
goede behandeling verdienen. We kregen
een aparte ruimte voor dit onderdeel, de
merklap. In de Bevelandse gang van het
museum hebben we een gedeelte waar we
een paar maal per jaar van expositie ver
anderen. Textiel is kwetsbaar en het beste
is om het niet langer dan ongeveer drie
maanden bloot te stellen aan licht.'
Ontwikkeling in het maken van merk
lappen
Over de ontwikkeling van het maken van
merklappen in de loop der jaren, vertelt
Nel ons: 'Enkele eeuwen geleden was het
maken van merklappen weggelegd voor
de wat rijkere dames uit betere kringen.
Vanaf het midden van de negentiende eeuw
werd het vak nuttige handwerken inge
voerd in het lager onderwijs. Het handwer
ken en ook het maken van een merklapje
was voor ieder meisje verplicht. Daar zijn
meerdere voorbeelden van in onze collectie.
Vaak werd naast de naam van de borduur
ster ook haar leeftijd en de naam van de
school vermeld. Het werd verplicht en niet
ieder meisje vond dit leuk. In de loop van
de tijden ontstond er een zekere ontwik
keling in het ontwerpen van merklappen.
Dat het maken van eigentijdse merklappen
18
