üoekindrukken: Tewerkgesteld in Duitsland
Hulp in benauwdheden, een Yersekse dwangarbeider in Duitsland (1940-1945), door H. Nieu-
venhuize; uitg. De Ramshoorn, Goes, 2009; ISBN 978 90 7646 687 3; 320 blz.; 24,95 en
Irabbendijke in oorlogsjaren - 1940 tot 1945, door Minus Goud en Ina Paauwe-Dees; uitg.
Van Velzen, Krabbendijke, 2009; ISBN 978 90 70697 27 3; 183 blz.; 12,50.
Meer dan 500.000 Nederlanders werden
ijdens de Tweede Wereldoorlog gedwon
gen tewerkgesteld in Duitsland. Dit betrof
meestal verplichte arbeid in Duitse fabrie
ken. Meer dan 30.000 van deze Nederlan
ders kwamen door honger, mishandeling,
iekte of oorlogsgeweld om het leven. Op
chrift gestelde persoonlijke verhalen uit
deze periode zijn als historisch bronnenma-
eriaal van belang.
iubrecht Nieuwenhuize uit Yerseke was
en van de dwangarbeiders. In zijn boek
Hulp in benauwdheden' geeft hij zijn
rvaringen uit deze periode weer. De aan
tekeningen die hij tijdens zijn verblijf in
Duitsland maakte heeft hij vorig jaar in
oekvorm bewerkt. Mevrouw Corrie Bart-
ieuwenhuize zorgde voor de illustraties.
Js de oorlog uitbreekt is Nieuwenhuize
egentien jaar. In juni 1943 wordt ook
de 'Arbeitseinsatz' voor hem realiteit. Hij
wordt aangewezen om in een Berlijnse
fabriek te gaan werken. Uiteindelijk wordt
ij in november 1943 niet naar Berlijn
estuurd, maar naar de Demagfabriek in
uisburg. Uitvoerig schrijft Nieuwenhuize
ver zijn verblijf in de fabriek, waar hij als
jjnbankwerker tewerkgesteld wordt.
)e dwangarbeiders hadden in de eerste
maanden nog betrekkelijk veel bewegings-
rijheid. Duisburg wordt echter steeds
meer het doelwit van hevige bombarde
menten. Zo werpen de geallieerden op 15
ktober 1944 maar liefst 18.000 ton bom
men uit.
Iet front schuift gaandeweg meer richting
Duitsland op en in maart 1945 moeten
11e buitenlandse arbeiders Duisburg ver-
laten.Terug naar Nederland kan niet. Het
Vont ligt als een onneembare hindernis
ussen de plaats waar Nieuwenhuize en
:ijn medearbeiders zich op dat moment
bevinden en het reeds bevrijde gebied. Een
risicovolle reis in noordelijke richting door
Duitsland volgt. Honderden kilometers
marcheren ze door Duitsland. Opgejaagd
door hun begeleiders met nauwelijks te
eten. De groep arbeiders bestaande uit al
lerlei nationaliteiten komt vanuit het Rijn
land tenslotte in Westfalen terecht. Soms
kan Nieuwenhuize het regelen dat hij een
tijdje bij een boer kan werken. Zo ontmoet
hij ook goede Duitsers. Regelmatig spreekt
hij op het platteland met Duitsers die de
oorlog beu zijn. Op 8 april 1945 ontmoet hij
de voorhoede van de Amerikaanse troepen.
Dezelfde maand krijgt hij toestemming om
huiswaarts te keren.
Nieuwenhuize komt in dit boek naar voren
Afb. 1. Ausweis van Nieuwenhuize van
de Demagfabriek. (Uit het boek: Hulp in
benauwdheden.)
43
