vooral betrekking op vrouwen. De volgende escalatiefase was de tegenstander naar de grond te werken. Soms lukte dat door duwen of gooien, soms - als een voortzet ting van haerrapen - door aan de haren te trekken. Dit kon uitmonden in aan de haren slepen.171 Met laatstgenoemde, bijna ultiem vernede rende daad was een cruciaal eindstadium bereikt, aangezien tot dan toe de ander weliswaar pijn was aangedaan, maar er nog geen bloed had gevloeid. De volgende gedragingen, slaan met de handen en vuisten en daarna met stokken of andere voorwerpen, konden wel gepaard gaan met bloedstortinghe en werden daarom aan zienlijk hoger bestraft. Optreden door de baljuw en schout tegen gescheld, geduw, gesjor en klappen geven werd ingegeven door het gevaar voor de zojuist vermelde steeds ergere escalatiefa sen. In een mum van tijd kon een ruzie tussen twee vrouwen overslaan op mannen en uiteindelijk zelfs leiden tot eerwraak en langdurige familievetes. In 1494 komt met de beeldende formulering injurieerde met woorden oft met faeijten het gevaar voor escalatie van verbaal naar fysiek getwist duidelijk naar voren.18' Dit verklaart ook waarom er in het Reimerswaalse recht veel aandacht is aan het indammen van juist het eerste stadium, belediging. Niet verwonderlijk gaan in de verordeningen van 1402 en 1494 meer dan de helft, res pectievelijk een derde van de agressie- en geweldbepalingen juist over schelden, schofferen, krenken en kwetsen.191 Waar vrouwen zich over het algemeen beperkten tot schelden, stompen, trekken en trappen, gingen mannen snel over tot het gebruik van wapens en bloedig verwon den. Vandaar het grote aantal verboden op wapens.201 De verordening van 1494 verbiedt daarenboven croesen, cannen, glasen, metael, tin ofte diergelijcke voor iedereen dije twist maect in een herberge.21' Dat de bezorgdheid van de bestuurders allerminst overbodig was, komt naar voren in baljuwrekeningen als die van 1414-1415 waar maar liefst de helft van de ruzie- en Afb. 6. Haarkenpluk. (Uit. W.L. Strauss (ed.), M. Geisberg, The German single-leaf woodcut 1500-1550, New York, 1974.) vechtvonnissen het gevolg is van met eenre kannen twiste, mestiecke, met eenre glavien (mes) te twisten of ghetwist met eenre kuse (knots, al dan niet met stekels).221 Van dergelijke gewelddadigheden had heel de gemeenschap te lijden en uit Reimers- waal zijn verscheidene van deze met gijze lingen, doodslag en moord gepaard gaande families- en potentieel zelfs samenleving- ontwrichtende privé-oorlogen bekend.231 Het was de Reimerswaalse magistraat er dan ook alles aan gelegen om dit te voorko men. De pro-actieve houding van de over heid tegen gescheld van vrouwen wordt verklaard door juist dit ernstige openbare ordegevaar. Oudste artikelen Hoe serieus de overheid vrouwelijk ge scheld en geruzie, en vooral het gevaar voor escalatie nam blijkt uit de oudste opteke ningen van het stedelijk recht, meestal uit de dertiende en veertiende eeuw. In veel gevallen hebben juist de eerste artikelen in de oudste stadsreglementen betrekking op geklets, gescheld en geruzie. Ook in Reimerswaal was dat het geval. De eerste 25

Tijdschriftenbank Zeeland

De Spuije | 2010 | | pagina 27