Damme, een buitengewone excursie
Bas Chamuleau
Op een regenachtige zaterdag, 13 novem
ber 2010, reizen vanuit alle hoeken van
Zeeland en West-Brabant leden van de
AWN en de Heemkundige Kring af naar
het historische plaatsje Damme nabij
Brugge. De stad was ooit het decor van de
legendarische Tijl Uilenspiegel. In totaal
zullen die dag 48 personen (circa dertig van
de HKK en achttien personen van de AWN)
aan de excursie gaan deelnemen.
Na de begroeting met een kopje koffie wer
den we ontvangen in de rijk aangeklede
kapel van het voormalige Sint Janshos
pitaal. Dit heeft nu vooral de functie van
museum, maar een deel van het gebouw is
nog in gebruik als verzorgingstehuis.
Onze gids nam ons in een kleurrijk verhaal
mee in het wel en wee van het hospitaal
waarvan het eerste reglement, afgegeven
door Margareta van Constantinopel, uit
1249 is terug gevonden. Dit blijkt overigens
niet de stichtingsdatum te zijn, deze moet
al enige decennia eerder zijn geweest.
Dendrochronologisch onderzoek van de
dakspanten blijkt geen uitkomst te bieden
om de stichtingsdatum te bepalen. Het
onderzoek van de dakspanten komt uit op
1275.
Los van de stichtingsdatum van het hos
pitaal, heeft dit circa vijfhonderd jaar
als zodanig kunnen functioneren en een
belangrijke maatschappelijke plaats ver
vuld.
Na een illustratief verhaal over de bewo
ners werden we ingelicht over het museum
dat in het gebouw is ondergebracht. Er is
een uitgebreide verzameling van medische
en kerkelijke attributen, alsmede geschrif
ten en meubilair die de moeite waard is.
Een oplettende pastoor heeft in de jaren
vijftig de aandacht gevraagd voor de vele
waardevolle cultuurhistorische elementen
die in het hospitaal lagen opgeslagen. Deze
zouden een nieuwe functie kunnen krijgen
indien deze te bezichtigen zouden zijn. En
konden daarmee ook toeristen aantrekken.
Als klap op de vuurpijl is er de inhoud van
een koperen kastje aan de kapelmuur. Dit
blijkt de knie te bevatten van een kruis
beeld uit de dertiende eeuw. Vissers had
den in die tijd de wonderbaarlijke vangst
van een kruisbeeld. Dat was aanleiding
tot jarenlange pelgrimage naar Damme,
tot het moment dat de Geuzen dit beeld in
stukken sloegen op de markt. De nonnetjes
hebben een stukje van dat beeld bewaard
als relikwie van het wonderbaarlijke kruis
beeld van Damme.
Na het bezoek aan het Sint Janshospi
taal is het tijd voor het versterken van de
inwendige mens. Tevens is er gelegenheid
een bezoek te brengen aan de vele winkel
tjes met tweedehands boeken.
Om 14.00 uur verzamelen we voor het
Bureau voor Toerisme. Gezien de grote
deelname aan de stadswandeling wordt de
groep in tweeën gedeeld. Onze groep mag
met gids Jef op stap, een klein mannetje
met grote verhalen. Vele anekdotes, soms
doorkneed met enige humor, vertelt hij over
het ontstaan van het stadje, ooit de over
slaghaven van Brugge en Gent. Damme
was gelegen aan de afdamming van de
voormalige Zwinarm die Brugge in het
verleden toegang gaf op de Noordzee. Dat
bracht een bloeiende handel tot stand, met
veel voorrechten en verre overzeese contac-
Afb. 1. Armenhuisjes aan de Haringmarkt.
(Foto's: Bas Chamuleau.)
42
