Kerkelijk leven
De hervormde gemeente heeft vanouds
vier predikantplaatsen en de Waalse
gemeente één predikant. In 1711 worden
deze kerkelijke gemeenten gediend door de
predikanten ds. Johannes Andriessen, ds.
Adolf Ketelaar, ds. Hubertus Pieroom, ds.
Jacobus Hayman en ds. Daniël Sebylle.
Uit de jaarlijkse verkiezing van de helft
van de kerkenraad van de Hervormde
gemeente blijkt dat het stadsbestuur grote
invloed heeft in de kerkenraad. Zo worden
dit jaar tot ouderlingen gekozen mr. Johan
Westerwijk, stadssecretaris, Nicolaas Som-
merzee, regerend schepen, Petrus Hobius,
regerend schepen, en Johannes Landschot
en tot diakenen Jan de Reuse, Jacobus
Coomans, Cornelis Absalomse en Lieven
Joossen.
De kerkenraadnotulen vermelden in janu
ari dat bij het bezoeken van de gemeente
enige bedaagde luiden zijn aangesproken
om te worden onderwezen in het cateche
tisch onderwijs. Ze gaven voor daartoe wel
genegen te zijn indien een catechisatie voor
oude luiden alleen wierd gehouden. De
kerkenraad besluit dat een van de predi
kanten voor drie maanden een bijzondere
catechisatie zal houden.
In deze jaren blijkt een zeer strenge
toepassing van de censuur. De wijkouder-
lingen houden nauwlettend toezicht op
de gemeenteleden. Soms passeren in één
kerkenraadsvergadering wel dertig tucht-
gevallen. Het betreft veelal ruzies, twisten,
onverzoenlijkheden, afwijkingen in de leer
en dergelijke.
Ook is er een nauwgezet toezicht op de
scholen. In april besluit de kerkenraad dat
de scholen weer bezocht zullen worden door
de heren schoolarchen. De schoolmatres
Dina Camphuijsen krijgt de aanzegging
met haar schoolkinderen des woensdags
ook in de kerke te komen of dat er in zoude
voorzien worden.
Met het oog op de aanstaande jaarmarkt in
augustus vaardigt de kerkenraad de prae-
sis af om de heren burgemeesters te begroe
ten tot wering van alle wulpsheden.
Het zogenaamde Hattemisme (aanhangers
van ds. Pontiaan van Hattem) houdt de
gemoederen zeer bezig.2' In mei oordeelt de
kerkenraad het nodig, dewijl de gemeente
van deze stad tot onze smerte niet weinig bij
deze bewegingen lijdt, dat men een extra or
dinaire vergadering zal houden teneinde ie
der dan nader zoude zeggen wat hem van ds.
Buitendijk en zijn aanhang hier bekend is
en ondertussen zal naar enige gevallen nog
verder vernomen worden om vervolgens van
alles een opstel en acte te maken en daarvan
een afschrift te geven aan de classis. Uit het
rapport blijkt dat verscheidene personen
in de gemeente meer en meer beginnen af
te wijken van de gezonde leer die naar de
godzaligheid is. Ze spreken zeer kwalijk van
de leer die door de meeste predikanten in de
openbare kerken wordt verkondigd.
De kerkmeesters krijgen toestemming on
derhands kerkgrond te verkopen, namelijk
2437 roeden zaailand in het Oostambacht
van Kapelle, 1 gemet en 5 roeden in Evers-
dijk en 225 roeden zaailand in de Goese
Polder in Daanshoec.
Openbare orde
Er is sprake van veel klachten dat inwo
ners van de stad zich komen te generen
met het setten en logeren van bedelaars en
landloopers, haar niet ontsiende hier ende
daar te steelen en te roven.
De rijsschipper Jan de Haan geeft te
kennen hoe hij op 13 januari, beschonken
zijnde, ten huize van de wijnsteker Jan Wis-
sekerke aldaar door Benjamin Matthijsse
geïrriteerd wordende, daardoor woorden
zijn gevallen, waarop dadelijkheden ston
den te volgen, de wijncooper Wissekerke
gemelde De Haan wegrukte om also door
den gank uit den huise te jagen, tgeen De
Haan seer vergramde, temeer als hij sag dat
in sijn aangesicht bebloed was en andere
ontmoetingen aan sijn lichaam gevoelde,
waardoor temeer vertoornt werdende,
aangeset door den wijn die hem des te meer
verhitte, als toen om verre gelegen, oprees,
sijn bloot mes uitrukte, dien voornoemde
wijncooper daarmede meijnde te attaqueren
ende waar 't mogelijk te grieven.
In maart 1711 meldt de baljuw dat Corne
lis van de Velde, zijnde van een ongebonden
17
