12
5. A.R. Bauwens en L.F. van Driel, Kanonnenvoer en
Erewacht. Onder het vaandel van het Franse volk, blz.
54. Één Franse kroon had een waarde van zes Franse
francs. Omgerekend is dit een bedrag van 2,95.
6. Een op Zuid-Beveland bekende telg uit de familie Geill
is Jan Adam Geill, huisarts te Nisse en Kruiningen.
7. Alain Pigeard, Dictionnaire de la Grande Armée, blz.
508 onder het woord: remplacement.
8. Joost Weiten, In dienst voor Napoleons Europese
droom, De verstoring van de plattelandssamenleving
in WeertDavidsfonds, Leuven, 2007, p. 340. In dit
gedeelte, dat al veel eerder onder het Franse Rijk viel,
werd het eerste contingent opgeroepen in 1798.
9. In Friesland heeft de inmiddels overleden J.A. Paas-
man zich jarenlang bezig gehouden met de Friese
lotelingen. Zijn verzamelde gegevens worden beheerd
en bijgehouden door 'Tresoar', het Fries Historisch en
Letterkundig Centrum.
10. Gezien het verschil in inwoners in 1811 tussen Fries
land en Zeeland moeten de Zeeuwse cijfers met de
factor 2,30 vermenigvuldigd worden.
11. Gemeentearchief van Borsele te Heinkenszand (GA
Borsele), Archief van notaris Prümers te Ellewoutsdijk,
inv. nr. 1701. Het betrof een akte van procuratie, d.d.
24 november 1813. Jan Sonke was een zoon van hun
overleden zuster. De akte werd opgemaakt in de her
berg 'Het Wapen van Driewegen' van Paulus Nijsse.
Deze herbergier wist toen nog niet dat ook zijn zoon
Adriaan, die als loteling op 10 oktober 1813 was afge
marcheerd naar Mainz, nooit meer zou terugkeren.
12. Zeeuws Archief, Archief Prefectuur, inv. nrs. 168 en
169.
13. Idem, inv. nrs. 205 en 248.
14. Zeeuws Archief, Archief Kapitein van Recrutering, inv,
nr. 2. Overigens kreeg de Lodewijkspolder (de huidige
Wilhelminapolder) pas in 1809 zijn naam.
15. Service Historique de Marin in Rochefort, inv. nr. 3
E-3-85/ No 6.
16. Service Historique de l'Armée de Terre in Vincennes,
inv. nr. Yc 22 nr. 235. Pieter van der Maas werd met
nog vijf andere Noord-Bevelanders ingedeeld bij het
33ste regiment lichte infanterie. Achter zijn naam in
het stamboek staat genoteerd: perdu dans la campagne
de Russie en 1812. Ook de andere vijf zijn om het leven
gekomen.
17. Archief Prefectuur, inv. nr. 169, actes de remplacants
classe 1809-1812. Akte nr. 30. Voor Thomas van der
Maas was een bedrag van 2.000,- betaald aan werk
man Jan Tavenier uit Goes. De akte tussen Pieter van
der Maas en zijn vervanger Antoin Josse Mooreijlders
uit Gent is niet bewaard gebleven.
18. In de familie doet dit verhaal nog steeds de ronde.
Mededeling van A.J. de Looff uit Kapelle.
19. Archief Prefectuur, inv. nr. 169, akte nr. 94. Willem
Wisse was één van de 42 Zeeuwen die naar de 17e
Equipage de Haut Bord in Rochefort moesten. Zijn ver
vanger Charles de Loose zal zijn avontuur niet hebben
overleefd, want van de 42 naar dat onderdeel vertrok
ken Zeeuwen zijn er slecht drie levend teruggekeerd.
20. Idem, inv. nr. 1127.
21. Idem, inv. nr. 169, aktes nr. 7 en 10. Jacob Wante be
taalde een bedrag van 'slechts' 800,-, terwijl Adriaan
Fortuin 2.000,- kwijt was.
22. Idem, inv. nr. 169, akte nr. 98. Zij betaalden een bedrag
van 1.000 Hollandse florins ofwel 2.030 Franse francs.
23. Idem, inv. 169, akte nr. 45.
24. Idem, inv. nr. 169, akte nr. 35. Leendert Krijnse huwde
in 1818 met een boerendochter en kwam tot enige
welstand. Hij werd ook lid van de gemeenteraad in zijn
woonplaats Waarde. Jan Limburg diende in het 147ste
regiment. Dit is één van de weinige onderdelen waar
van de stamboeken verloren zijn gegaan, zodat niet
bekend is hoe het hem is vergaan.
25. Idem, akte nr. 68. dit is overigens het enige contract
waarbij de bedragen in Franse francs zijn genoteerd.
Bij alle andere contracten is ook de waarde in guldens
aangegeven.
26. Idem, akte nr. 70. Dit contract werd ondertekend op 8
april 1813. Jan Poortman kwam aanvankelijk bij het 2?
regiment carabinnières (het onderdeel waar Jan Snoep
naar toe zou moeten), maar werd op 8 april vanwege zijn
lengte (l,820m) overgeplaatst naar de Garde Impériale.
27. Idem akten nr. 46 en 82. Valkenisse op Zuid-Beveland
was toen nog een zelfstandige gemeente.
28. A. Maureau, Registre notariaux d Avignon. Dictionaire
de la Grande Armée. Trefwoord: remplacement.
29. Archief Prefectuur, inv. nr. 169, akten nr. 35 en 8.
30. Idem, akten nr. 99 en 81. Van vaderszijde onderteken
den Jan Aalbregtse de Jonge en Jan Janse de Jonge
uit Heinkenszand en van moederszijde was dat voogd
Pieter van Stee.
31. Idem, akten nr. 45 en 47. Janus de Vriend was herber
gier te 's-Heer Arendskerke.
32. Service Historique de l'Armée de Terre, inv.nr. 21Yc. De
povere restanten van het 21ste regiment de ligne werden
aangevuld met recruten, waaronder een contingent van
62 Zeeuwen lotelingen en rempla^anten.
33. GA Borsele, Archief notaris A.F. Clement uit Baars-
dorp, inv. nr. 1695 d.d. 7 november 1812. Hendrik Rut-
the moest zich melden bij het 126ste regiment de ligne.
Toen op 11 januari 1814 het opleidingsbataljon werd
samengevoegd met het 123ste regiment de ligne werd hij
als korporaal overgeplaatst naar het opleidingsdepot
van het 2e regiment étrangers te Namen. Op 11 april
1814 werd in Nisse een dochter geboren, die drie maan
den later overleed. Maatje Kreekendamme huwde in
1821 te Kruiningen met een oudere weduwnaar.
34. Alle namen zijn gecontroleerd via de website van het
Zeeuws ArchiefZeeuwen gezocht'.
35. M.P. Neuteboom-Dieleman, Van Dirck D'Exter te Dord
recht tot den Exter van den Brink. Gens Nostra nr.4/5,
jrg. 2009.
36. A.J. de Looff, Onderzoek naar Zeeuwse burgemeesters
1850-1855. Hij was van mei 1843 tot april 1853 burge
meester. Hij was tevens dijkgraaf van de Sint Janspol
der en president-kerkvoogd.
37. Jérome Croyet, Soldats de Napoleon, Edition Gaussen,
Marseille, p. 18-19.
38. Deze bepaling was standaard opgenomen in het con
tract: Le premier comparant (de remplaqant) s'engage
et promet de servir en qualité de suppléant de second
comparant (de dienstplichtige loteling) dans le corps
ou régiment des armées de Sa Majesté l'Empereur des
Franqais qui lui sera assigné et de s'acquitter fidelle-
ment de son service pendant tout le temps que durera la
responsabilité du second comparant.
